Հայ-թուրքական հարաբերությունների «կարգավորման» գործընթացը լոկ ծխածածկույթ է
17 Փետրվար 2023Հայ-թուրքական հաշտեցման գործընթացում հասարակությանը սուտ կեղծ հիմնազուրկ տեղեկություններով կերակրելու իշխանության գործողությունները պետք է բացահայտվեն: Այս մասին այսօր՝ փետրվարի 17-ին, մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց ՀՅԴ անդամ, ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը:
«3 օր շարունակ տեղեկություն է տարածվում, որ համաձայնություն է ձեռք բերվել Թուրքիայի եւ Հայաստանի միջեւ Անիի կամրջի վերանորոգման շուրջ: Չավուշօղլուն Արարատ Միրզոյանի ներկայությամբ իր խոսքում նշում է Մետաքսի ճանապարհի կամուրջը, այնինչ դա ընդհանրապես ընդունված է որպես Անիի պատմական կամուրջ:
Բայց դեռեւս 2017 թվականին Թուրքիայի մշակույթի եւ տուրիզմի նախարար Նուման Քուրթուլմուշը եւ ծովագնացության, կապի, տրանսպորտի նախարարը եղել են Կարսում, այցելել են Անիի պատմական հուշարձաններ, նաեւ կամրջի մոտ եւ խոսել են կամրջի ապագայի մասին: Բացի այդ, 2019-ին այդ մասին խոսել է Թուրքիայի բնապահպանության նախարարը, որ Մետաքսի ճանապարհը շատ կարեւոր է եւ կմուրջը պետք է վերանորոգվի: 2019-ի հունիսի 23-ին Թուրքիայի տրանսպորտի նախկին նախարարը հայտարարություն է անում, որ Թուրքիայի Կարսի երկաթուղային վարչությունը մրցույթ է հայտարարել Անիի կամրջի վերանորոգման համար: Դրա մասին բազմաթիվ այլ աղբյուրներով Թուրքիայում հայտարարվել է նաեւ պաշտոնական գործողություններ են սկսվել կարմրջի վերանորոգման համար:
Այդ ժամանակ չկար հայ-թուրքական կարգավորման որեւէ գործընթաց, չկար 44-օրյա պատերազմ, որին ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Թուրքիան: Այսօրվա հայ-թուրքական երկխոսության հետ Անիի կամրջի վերանորոգման աշխատանքները որեւէ կապ չունեն»,-ասաց Գեղամ Մանուկյանը:
Նա հիշեցրեց, որ վերջին օրերին հայկական համացանցում տարածվում են ինչ-որ նախագծեր, էսքիզներ Կարսի կամրջի հետ կապված, բայց 2019-ից այդ էսքիզները թուրքական աղբյուրներում հրապարակվել են. «Դեռ 2020-ի հունիսի 29-ին հայկական մամուլում եղել են բազմաթիվ հրապարակումներ, որ Անիի պատմական կամուրջը վերանորոգվում է: Սա հերթական անգամ վկայում է, որ հայ-թուրքական հարաբերություների «կարգավորման» գործընթացը լոկ ծխածածկույթ է, որը հրամցնում են մեր ժողովրդին, իբր տեղի են ունենում լուրջ գործընթացներ»,-ընդգծեց պատգամավորը:
Այսօր պատմական են գնահատում Մարգարայի կամրջով հումանիտար օգնության մուտքը Թուրքիայի տարածք եւ հայ փրկարարների վերադարձը նույն կամրջով. Շեշտադրումներն այնպես են կատարվում, որ հայկական կողմից այլեւս որեւէ հիշատակում չկա, որ հայ-թուրքական սահմանը փակվել է 1993-ին Թուրքիայի կողմից որպես ճնշման գործիք. հայտարարեց Գեղամ Մանուկյանը:
Նա հիշեցրեց, որ դեռեւս 2022-ի հուլիսի 9-ին Նիկոլ Փաշինյանն այցելել է Մարգարայի կամրջի հատված եւ ասել՝ ծանոթացա պետական բյուջեի միջոցներով Մ3-Թուրքիայի սահման –Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր-Վրաստանի սահման ճանապարհի հիմնանորոգման աշխատանքների ընթացքին: «Դրանից մի քանի օր առաջ կառավարության նիստում Փաշինյանը հայտարարել է, որ Հայաստանի եւ Թուրքիայի հտուկ ներկայացուցիչների վերջին հանդիպման ժամանակ նրանք հասել են պայմանավորվածության Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ սահմանը բացել երրորդ երկրների քաղաքացիների համար, նաեւ Թուրքիա-Հայաստան եւ հակառակ ուղղությամբ բեռնափոխադրումներ իրականացնել»,-ասաց պատգամավորը:
Նրա խոսքով, 2020-ի հունիսի 25-ին, երբ չկար 44-օրյա պատերազմ, չկային հայ-թուրքական գործընթացները, ընդհանրապես չէր խոսվում սահմանի բացման մասին: «Այդ նույն օրերին հրապարակվում է Հայաստանի ազգային անվտանգության ռազմավարությունը, որտեղ Թուրքիան դիտվում է որպես Հայաստանի համար վտանգավոր պետություն, որ հավանական կոնֆլիկտի դեպքում Թուրքիան կարող է միջամտություն ունենալ եւ աջակցել Ադրբեջանին: Եվ 2020-ի հունիսի 25-ի կառավարության նիստում բյուջեում փոփոխություն է կատարվում, որով նախատեսվում է վերանորոգել Թուրքիայի սահման-Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր-Վրաստան հատվածը, նաեւ Թալին-Քարակերտ-Թուրքիայի սահման ճանապարհը: Փաստորեն դեռ այն ժամանակ կառավարությունը 2 մլրդ դրամից ավելի գումար է հատկացրել փակ սահմանի ճանապարհը վերանորոգելու համար»,-ասաց նա:
Հարցին, թե այս փաստերն ինչի՞ մասին են վկայում, Գեղամ Մանուկյանն ասաց. «Պետք է հիշեցնեմ, որ այդ ժամանակ կային ոչ պաշտոնական խոսակցություններ, որ Հայաստանի եւ թուրքիայի միջեւ ստվերային քննարկումներ կան: Ավելի ուշ, երբ լրագրողները ԱԳ նախարար Արա Այվազյանին հարցնում են, թե կա՞ հայ-թուրքական երկխոսություն, նա ոչ թե հերքում է, այլ ասում է՝ ինձ նման երկխոսության մասին հայտնի չէ: Որեւէ հիմնավորում, թե ինչու պետք է Մարգարայի կամրջից սկսած ճանապարհի վրա 2 մլրդ-ից ավելի գումար ծախսվի, չկա: Այդ հատվածը կույրաղիք հատված է համարվել 30 տարի»:
Գեղամ Մանուկյանի խոսքով, իշխանությունները խաբում են, թե Անիի կամրջի վերանորոգումը նոր ձեռք բերված համաձայնություն է, եւ Հայաստանը դեռ 2020-ին 2 մլրդ դրամ է ծախսել Թուրքիայի սահմանի ճանապարհը վերանորոգելու համար:
«Իմ եզրահանգումը հետեւյալն է. Հայաստան-Թուրքիա ներկայիս հարաբերություններում թուրքական կողմը սահմանափակվում է փոքրիկ, խորհրդանշական ժեստերով, որոնք որեւէ գործնական արդյունք չունեն Հայաստանի համար: ՀՀ իշխանությունները փորձում են այդ ժեստերը հրամցնել որպես պատմական դեպքեր, բայց ինչպես վկայում է Չավուշօղլու-Միրզոյան ասուլիսը, Թուրքիան շարունակում է իր բոլոր հարաբերությունները Հայաստանի հետ պայմանավորել Ադրբեջանի եւ Հայաստանի բանակցություններով եւ շարունակում է խոսել նախապայմանների լեզվով: Թուրքիան շարունակելու է իր ճնշումները, մինչեւ Հայաստանը Ադրբեջանի հետ չի պայմանավորվել այն փաստաթղթի շուրջ, որը թեեւ Հայաստանը կոչում է խաղաղության պայմանագիր, բայց իրականում պատերազմի հիմքեր ստեղծող պայմանագիր է»,-ընդգծեց Գեղամ Մանուկյանը:
Մանրամասները՝ տեսանյութում