Ընդվզումը խոր է ժողովրդային բոլոր շրջանակներու եւ խաւերու մէջ: Երէկուան եւ այսօրուան մեր թիւերով տրուած նամակները, որոնց տակ ստորագրած է մեր ժողովուրդի ապագայի յոյսը հանդիսացող երիտասարդութիւնը, ինքնին պերճախօս արտայայտութիւնը կը հանդիսանայ այն կորովի եւ գիտակից կեցուածքին, որ մեր ժողովուրդը ունեցաւ այս կարեւոր խնդիրին առիթով»: Երկու օր ետք «Ազդակ» կը հաղորդէ, որ լիբանանեան բոլոր թերթերն ալ լայն կերպով արձագանգ հանդիսացան «Ազդակ»-ի եւ «Զարթօնք»-ի դատավարութեան եւ 20.000 հոգիով այն հսկայ ցոյցին, որ տեղի ունեցաւ Արդարութեան պալատին առջեւ` ընդգծելով, որ պալատը նման բազմութիւն չէր տեսած մինչ այդ: Թէ՛ արաբատառ եւ թէ՛ ֆրանսատառ թերթերը ընդարձակ հատուածներ հրատարակած էին պաշտպան փաստաբան Մոհսեն Սլիմի պաշտպանողականէն` առաւելաբար ծանրանալով Ցեղասպանութեան եւ թրքական ջարդերու մասին անոր կատարած յայտարարութիւններուն վրայ: «Ազդակ» եւ «Զարթօնք» անպարտ յայտարարուեցան դատի աւարտին: Ասիկա լիբանանեան մամուլի պատմութեան մէջ մեծագոյն յաղթական դատերէն մէկն էր:

1972-ին Վիեննայի մէջ գումարուած ՀՅԴ 20-րդ Ընդհանուր ժողովը անկիւնադարձային նշանակութիւն ունեցաւ ՀՅ Դաշնակցութեան պատմութեան մէջ` իր որդեգրած «Վերադարձ յեղափոխական աւանդներուն» կարգախօսով: Աշխարհի տարածքին ամէնուրեք թափ առած էին ազգային-ազատագրական պայքարներն ու յեղափոխական շարժումները, իսկ Միջին Արեւելքի մէջ պաղեստինեան դատը իր վրայ սեւեռած էր հասարակական կարծիքի ուշադրութիւնը: Այդ ժամանակաշրջանէն սկսեալ հայ քաղաքական մտածողութեան մէջ սկսան ներմուծուիլ յեղափոխականացման եւ քաղաքականացման կարգախօսները: Այլեւս դասական գործելակերպերը չէին հետաքրքրեր հայ յանձնառու երիտասարդութիւնը, որ նորարարութիւն կը փնտռէր Հայ դատի հետապնդման աշխատանքներուն մէջ: Եւ նորարարութիւն ըսելով` այդ երիտասարդութիւնը կը հասկնար ուժական եւ ցուցական պայքարի ձեւերը: Թերեւս այդ ներքին պոռթկումին առաջին արտայայտութիւններէն մէկը հանդիսացաւ 24 ապրիլ 1971-ին ՀՅԴ Զաւարեան ուսանողական միութեան կազմակերպած հուժկու քայլարշաւը` Պիքֆայայի Հայոց ցեղասպանութեան յուշարձանէն մինչեւ Անթիլիասի մայրավանք: Քայլարշաւը իր զուտ պահանջատիրական բնոյթով սկսաւ 30.000 հոգիով, իսկ այդ թիւը Անթիլիասի մէջ բարձրացաւ աւելի քան 50 հազար հոգիի:

Լիբանանահայ Երիտասարդը`
Միշտ Պատնէշի Վրայ

Յեղափոխականացման եւ քաղաքականացման կարգախօսներու ընդհանուր մթնոլորտին մէջ եւ մասնաւորաբար ՀՅԴ-ի համար երիտասարդ մարդուժ պատրաստելու նպատակով, 1973-ին ստեղծուեցաւ ՀՅԴ Լիբանանի երիտասարդական միութիւնը: Լիբանանի դաշնակցական երիտասարդական միութեան ստեղծումը պարտադրեց, որ վերատեսութեան ենթարկուի երիտասարդական-պատանեկան կառոյցը: Այսպէս, պատանեկան միութիւններու անդամակցութեան առաւելագոյն տարիքը նուազեցաւ 17-ի, իսկ մինչ այդ ՀՅԴ Զաւարեան ուսանողական միութեան զուգահեռ գործող ՀՅԴ Զաւարեան աշակերտական միութիւնը, որ կ՛ընդգրկէր բարձր կարգերու դպրոցական աշակերտութիւնը, այդ թուականէն սկսեալ գործելէ դադրեցաւ: Այսպիսով, ՀՅԴ Լիբանանի երիտասարդական միութիւնը համախմբեց աշակերտ եւ աշխատաւոր դաշնակցական երիտասարդները: ՀՅԴ ԼԵՄ-ը տարբեր պարբերականութեամբ հրատարակեց իր պաշտօնաթերթ «Ռազմիկ»-ը:

Յեղափոխականացումի եւ քաղաքականացումի կարգախօսներով տարուած դաշնակցական երիտասարդութիւնը շուտով` 1975-էն սկսեալ, ինքզինք գտաւ լիբանանահայութեան ինքնապաշտպանութեան պատնէշներու առաջնագիծին վրայ, լիբանանեան քաղաքացիական 15-ամեայ պատերազմին բռնկումով: Բայց «Յեղափոխական աւանդներուն վերադարձ»-ի գաղափարը աւելի շեշտակիօրէն դրսեւորուեցաւ 1970-ական եւ 1980-ական թուականներուն թափ առած հայկական ուժական-զինեալ պայքարին ընդմէջէն: Հայկական ցեղասպանութեան արդարութեան մարտիկներ եւ Հայ յեղափոխական բանակ գաղտնի կազմակերպութիւնները թրքական կառոյցներուն դէմ կատարած իրենց գործողութիւններով վերակենդանացուցին հայկական ազգային-ազատագրական պայքարի աւանդները: Այստեղ յիշենք մասնաւորաբար 27 յուլիս 1983-ին Փորթուգալի մայրաքաղաք Լիզպոնի մէջ Հայ յեղափոխական բանակի մարտիկներու գործողութիւնը` թրքական դեսպանատան դէմ ուղղուած: Այդ գործողութիւնը, մանաւանդ` գաղափարական առումով, ներշնչման աղբիւր հանդիսացաւ դաշնակցական յանձնառու երիտասարդութեան համար:

1981-ին Վիեննայի մէջ գումարուած ՀՅԴ 22-րդ Ընդհանուր ժողովը շեշտեց անհրաժեշտութիւնը Դաշնակցութեան ծրագիրին, կազմակերպական կանոններուն եւ պատմութեան վրայ խարսխուած միատեսակ դաստիարակութիւն ջամբելու:

Կամաւորական Շարժումէն Եւ Սարդարապատէն
Մինչեւ Արցախեան Ազատամարտ` Դաշնակցութիւնը
Առաջնորդող Ուժ Հայրենիքի Ազատութեան

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը միշտ առաջնորդուած է հայրենիքի ազատագրութեան նպատակով:

Առաջին Համաշխարհային պատերազմին` 1914-ին, Դաշնակցութիւնը ձեռնամուխ եղաւ կամաւորական շարժման կազմակերպման` ռուսական բանակի կողքին կռուելու եւ Արեւմտեան Հայաստանը թրքական լուծէն ազատագրելու առաջադրանքով:

Սկզբնական շրջանին կազմաւորուեցան կամաւորական չորս գունդեր, որոնց հրամանատարներ եղան Անդրանիկ, Դրօ, Համազասպ եւ Քեռի: Հետագային կազմակերպուեցան երեք այլ գունդեր:

Հայ կամաւորները կռուեցան մեծ քաջութեամբ: Անդրանիկի հրամանատարութեամբ առաջին գունդը Դիլմանի ճակատամարտին գլխովին ջախջախեց թրքական բանակը եւ կանխեց թուրքերու ներխուժումը Արարատեան դաշտ: Խափանուեցաւ նաեւ կենաց մահու գօտեմարտեր մղող Վանի հայութեան դէմ կռուող թրքական զօրամասին օգնական ուժեր հասցնելու ցեղասպանական ծրագիրը:

Խանասորայ Վարդանի հրամանատարութեան տակ գործող Արարատեան գունդն էր, որ առաջինը մտաւ Վան: Այսպիսով մէկ ամիսէ ի վեր օրհասական հերոսամարտ մղող Վասպուրականի 200 հազար հայութիւնը փրկուեցաւ բնաջնջուելէ:

Հայ կամաւորները այնուհետեւ շարժեցան դէպի Բաղէշ եւ Մուշ եւ ազատագրեցին ցեղասպանութեան զոհ դարձած ու ամայացած հայրենի բնագաւառները:

Ռուսիոյ մէջ 1917-ի բոլշեւիկեան յեղափոխութենէն եւ ռուսական զօրքերու հեռացումէն ետք հայ կամաւորները` արիւնահեղ մարտեր մղելով, Ցեղասպանութենէն վերապրած հայութեան հետ շարժեցան դէպի Արարատեան դաշտ:

Թրքական զօրքերը մօտեցան Արարատեան դաշտին: Հայութեան գլխուն կախուեցաւ ի սպառ բնաջնջման վտանգը:

Հայրենիքի պաշտպանութեան գործը ստանձնեց Դաշնակցութեան գլխաւորած Երեւանի Ազգային խորհուրդը: Արամ Մանուկեան հռչակուեցաւ դիկտատոր:

Հայ մարտիկները 1918 մայիսին, Սարդարապատի, Բաշ Ապարանի եւ Ղարաքիլիսէի հերոսամարտերուն կասեցուցին թրքական յառաջացող բանակները եւ նահանջի մատնեցին զանոնք:

Մայիսեան յաղթական հերոսամարտերէն ետք կազմաւորուեցաւ անկախ Հայաստանի Հանրապետութիւնը, եւ Դաշնակցութիւնը եղաւ պետութեան ղեկավար ուժը:

Ցեղասպանութենէ վերապրած մեծաթիւ գաղթականները, սովն ու համաճարակը հազիւ յաղթահարուած, ռուս-թրքական մերձեցման պայմաններուն տակ, թրքական յարձակման պատճառով Հայաստան ծանր պարտութիւն կրեց եւ պարտադրաբար խորհրդայնացաւ:

Սփիւռքեան պայմաններուն տակ, տասնամեակներ շարունակ Դաշնակցութիւնը մնաց Հայ դատի հետապնդման առաջնորդող ուժը:

Արցախեան շարժման եւ Հայաստանի վերանկախացման պայմաններուն տակ Դաշնակցութիւնը վերընձիւղուեցաւ հայրենիքի մէջ եւ գործօն դերակատարութիւն ստանձնեց Արցախի ազատագրական պայքարի յաղթական երթին մէջ:

Հայաստանի, Արցախի թէ սփիւռքի տարբեր գաղութներու մէջ Դաշնակցութիւնը միշտ ալ ազգային արժէքներու պահպանման, հայրենի հողի ազատագրման, հայ ժողովուրդի բարօրութեան եւ հայը հայ պահելու դրօշակը բարձր պահած է: 135 տարիներու հարուստ աւանդով եւ նուիրեալներու կտակով Դաշնակցութիւնը պիտի դիմաւորէ նոր ամեակներ` միշտ կանգնելով հայութեան ու հայրենիքի կողքին:

Շնորհաւորութիւններ ՀՅԴ 135-Ամեակին Առիթով
Եւ Վկայութիւններ` ՀՅԴ–ի Մասին

Դաշնակցութիւնը վճռորոշ ուժ եղած է հայ ժողովուրդի ինքնորոշման, արդարութեան, ինչպէս նաեւ միջազգային համերաշխութեան բնագաւառին մէջ մղուած պայքարին ընթացքին:
Հայաստանը կայունութեան եւ խաղաղութեան ճամբուն վրայ կարեւոր փուլի մէջ է: Մեր կուսակցութիւնը կը հետեւի այս զարգացումներուն, կը յորդորէ իր կառավարութիւնն ու միջազգային հանրութիւնը` աջակցիլ բոլոր քայլերուն, որոնք երկարատեւ եւ արդար խաղաղութեան լուծումը պիտի դարձնեն իրականութիւն: Այս գործընթացին մէջ կարելի չէ մոռնալ Արցախէն բռնի տեղահանուած հայերուն իրաւունքները: Այս գործին մէջ կրնաք յենիլ մեր աջակցութեան վրայ:

ՍԵԹՐԻՔ ՎԵՐՄՈՒԹ
Զուիցերիոյ ընկերվար-ժողովրդավարական կուսակցութեան
համանախագահ

Հիմնադրութեան 135-ամեայ տարեդարձին առիթով կը մաղթեմ, որ Հայաստանի քոյր ընկերվարական կուսակցութեան պայքարը յաջողութեամբ պսակուի` շարունակելու իր հետեւողական պայքարը Հայաստանի ինքնիշխանութիւնն ու հայ ժողովուրդի ընկերային արդարութեան համար:

ՆԻՔՈԼԱՍ ԱՆԱՍԹԱՍԻՈՒ
Կիպրոսի ԷՏԵԿ ընկերվարական կուսակցութեան նախագահ

Բարձր կը գնահատենք ՀՅԴ-ի նուիրուածութիւնն ու անոր երկարամեայ ներդրումը Հայաստանի անցեալի, ներկայի եւ ապագայի ձեւաւորման մէջ: Կը հաւաստիացնենք, որ կրնաք յոյս դնել Եւրոպայի ընկերվարականներու կուսակցութեան վրայ` խթանելու եւ պաշտպանելու մեր ընդհանուր ընկերվար-ժողովրդավարական արժէքները:

ՇՏԵՖԱՆ ԼԷՈՎէԱՆ
Եւրոպայի ընկերվարականներու կուսակցութեան նախագահ

Ձեր քաղաքական ուժը հայ իրականութեան հնագոյն քաղաքական ուժերէն է` Հայաստանի պետականութեան, անոր ապահովութեան եւ բարեկեցութեան կայացման կարեւոր դերակատար: Մեր միջեւ համագործակցութիւնը միջկուսակցական յարաբերութիւններու լաւագոյն օրինակ է: Վստահ եմ, որ պիտի կարենանք յաղթահարել ներկայ ժամանակաշրջանի բարդութիւնները եւ այսուհետեւ եւս պիտի շարունակենք ծառայել ռուս-հայկական յարաբերութիւններու լիարժէք վերանորոգութեան եւ զարգացման:

ՍԵՐԿԷՅ ՄԻՐՈՆՈՎ
Արդար Ռուսիա ընկերվարական կուսակցութեան նախագահ

Այսօր, երբ Հայաստանը քաղաքական եւ հասարակական մարտահրաւէրներ կը դիմագրաւէ, մեր աջակցութիւնը կը յայտնենք ՀՅԴ-ի բոլոր ջանքերուն, որոնք ուղղուած են երկրին մէջ ժողովրդավարական գործիքակազմերու եւ հաստատութիւններու կայացման:

Մենք կը գնահատենք ձեր շարունակական նուիրուածութիւնը այդ սկզբունքներուն եւ կարեւոր կը նկատենք երկրի հանրային կեանքին մէջ Դաշնակցութեան ունեցած դերակատարութիւնը:

ՓԱՈՒԼԱ ՔԱՐՎԱԼԻՕ
Շուէտի Ընկերվար-ժողովրդավարական կուսակցութեան
միջազգային քարտուղար

Հայաստանի անկախութեան ու անվտանգութեան աջակցութիւնը, Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումն ու անոր ժխտման քրէականացումը, արցախահայութեան` իրենց նախնիներու հայրենիքը վերադառնալու իրաւունքը պայքարի այն գործնական ոլորտներն են, զորս մենք պատրաստ ենք կիսել Դաշնակցութեան հետ:

ՕԼԻՎԻԷ ՖՕՐ
Ֆրանսայի ընկերվարական կուսակցութեան
առաջին քարտուղար

Այսօր ընկերվար-ժողովրդավարութիւնը, աւելի քան երբեք, պահանջուած է: Մենք` իբրեւ ընկերվարական կուսակցութիւն, ժողովրդավարութեան, արդարութեան, հաւասարութեան, կայուն զարգացման, խաղաղութեան եւ մեր քաղաքացիներու բարեկեցութեան պաշտպաններն ենք:

Կը շնորհաւորենք Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը եւ շարունակական յաջողութիւն կը մաղթենք անոր:

ԹԵՐԷ ՇԵՄԷՅՔԱ
Ֆինլանտայի ընկերվար-ժողովրդավարական
կուսակցութեան միջազգային քարտուղար

Այս նշանակալի յոբելեանը ՀՅԴ-ի պատմական դերակատարութեան, ընկերային արդարութեան եւ ձեր սկզբունքներուն նկատմամբ աներեր յանձնառութեան վկայութիւնն է:

Մենք նաեւ կոչ կ՛ուղղենք Պաքուի մէջ պահուող 23 հայ բանտարկեալներու, ներառեալ` Ընկերվարական միջազգայնականի 26-րդ քոնկրեսի մասնակից Դաւիթ Իշխանեանի անյապաղ ազատ արձակման:

ՇԱՆԹԱԼ ՔԱՄՊԻՎԱ
Ընկերվար միջազգային գլխաւոր համակարգող

Ազդակ

(Շար. 5 եւ վերջ)

Մաս առաջին, Մաս երկրորդ, Մաս երրորդ, Մաս 4-րդ