Ծնվել է Արարատյան դաշտի Իգդիրմավա գյուղում: Հաճախել է Էջմիածինի Գևորգյան ճեմարանը, Փարիզի Սորբոն եւ Լոզանի համալսարանները: Եղել է գրող, կուսակցական գործիչ, ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ:
Աշխատել է «Դրօշակ»-ում: Թիֆլիսում ղեկավարել է «Մուրճ» և «Յառաջ» թերթերի խմբագրությունը, զբաղեցրել է Ներիսյան վարժարանի տեսուչի պաշտոնը:

Ցարական հալածանքի օրերին, ռուս իշխանության կողմից ձերբակալվել է որպես դաշնակցական ղեկավար. ազատվելով բանտից վերադարձել է Շվեյցարիա:

Գլխավորել է Հայաստանի առաջին Հանրապետության պատվիրակությունը Պոլսում ու Փարիզում, որտեղ ստորագրվել է Սևրի հաշտության դաշնագիրը:

Ունի գրական մեծ վաստակ:
Մահացել է Ֆրանսիայի մայրաքաղաք Փարիզում, 82 տարեկանում:

-««Ազատութեան ճանապարհին» վիշտի ու արցունքի, ցասումի եւ պայքարի երգիչը»-Ն.

-«Հայոց աշխարհի պաշտամունքին բոցաշունչ աւետաբերը»-Ն.

https://www.youtube.com/watch?v=Ox7TKVexyTY

Ծնած՝ Թիֆլիս: Հայ գրականագէտ, մանկավարժ, դաշնակցական ղեկավար, գործիչ:
Կը յաճախէ տեղւոյն Ներսիսեան դպրոցը եւ Էջմիածնի Գէորգեան ճեմարանը: Կ’ուսանի Մոսկուայի, Լօզանի, Սորպոնի համալսարաններուն մէջ:

Ուսուցչական պաշտօն կը վարէ Կաղզուանի, Ագուլիսի, Շուշիի, Աղեքսանդրիոյ եւ Պէյրութի մէջ:
Թիֆլիսի «Հորիզոն» թերթի խմբագիր:

Անկախ Հայաստանի խորհրդարանի անդամ եւ կրթական նախարար: Իր ջանքերով Ալեքսանդրապոլի մէջ կը բացուի Հայաստանի պետական համալսարանը:
Հիմնադիրնէն մին՝ Համազգային Ընկերութեան եւ Պէյրութի Ճեմարանին:

Կը մահանայ Պէյրութ, 72 տարեկանին:

-«Հայաստանի եւ հայութեան հայացման ու ազգային որակի բիւրեղացման առաքեալը»-Ն.

-«Հայաստանի եւ հայ ժողովուրդի վեհաշուք մտաւորականը»-Ն.

Ծնած՝ Ախալքալաք: Կ’աւարտէ Թիֆլիսի պետական վարժարանը. բժշկութիւն կ’ուսանի Զուիցերիա եւ Մոսկուա:
Բժիշկ, հանրային-կուսակցական գործիչ, Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ, Համազգայինի հիմնադիրներէն:

Կովկասի մէջ կը կազմակերպէ «Յառաջ» թերթի հրատարակութիւնը: Թելաւի մէջ կը կազմէ դաշնացական Կարմիր Խաչի մասնաճիւղ, Լեւոն Թադէոսեանի հետ միատեղ, 1898ին: Ցարական հալածանքներու ժամանակ, ռուս ոստիկանութեան կողմէ կը ձերբակալուի ու կ’աքսորուի Սիպերիա:

1915ին ազատ արձակուելէ ետք, կը փութայ ազատագրուած Վան, բժկա-խնամատարական իր խումբով. Նահանջին, իր խնամատարութեան գործը կը շարունակէ Էջմիածնի մէջ, ուր հաւաքուած էր արեւմտահայ գաղթականութիւնը:

Հայաստանի Հանրապետութեան շրջանին՝ վարչապետ:
Կը մահանայ Գահիրէ, Եգիպրոս, 74 տարեկանին:

-«Մեծ Դաշնակցականը՝ որ «ապրեցաւ, ինչպէս քարոզեց»»-Ն.

Ծնած՝ Էջմիածնի Վաղարշապատ աւանը. Կ’աւարտէ Գէորգեան ճեմարանը ապա՝ Եարոսլաւի իրաւաբանական դպրոցը:
Երիտասարդ տարիքին կը յարի Դաշնակցութեան: Գործիչ, Բիւրոյի անդամ:

Գործով կը փոխադրուի Բաքու ուր եւ կը նուիրուի կուսակցական գործին. սերտ կապե կը ստեղծէ նաւթահորերու հայ բանուորներուն եւ մարտական ուժերուն հետ:

Հայ-թաթարական կռիւներուն՝ ղեկավար է Բաքուի եւ Գանձակի ինքնապաշտպանութեան: Ցարական հալածանքի ժամանակ կը ձերբակալուի ռուս իշխանութեանց կողմէ:
Անպարտ արձակուելով կ’անցնի Երեւան: Անդամ է հայ կամաւորական գունդերու կարգադրիչ մարմնին:

Կը մասնակցի Բաքուի 1918ի հերոսամարտին :
Հայաստանի Հանրապետութեան օրով՝ ներքին գործոց, ապա՝ ելեւմտական նախարար:

1933էն սկսեալ կը նուիրուի գրական աշխատանքի: Կը մահանայ Ֆրանսա, 71 տարեկանին:

Ծնած՝ Թիֆլիս: Կ’աւարտէ ռուսական համալսարանի բժշկական ճիւղը:
Թիֆլիսի քաղաքապետ, 8 տարի: Կովկասի 44 քաղաքներու միութեան նախագահ:

Հայոց Ազգային Բիւրոյի նախագահ. Կամաւորական շարժման կազմակերպիչներէն: 41 տարեկանին կ’ընդունուի Դաշնակցութեան շարքերը:

Վանի վերջին նահանջին, երբ սահմանագլուխի վրայ հաւաքուած Արեւմտեան Հայաստանի գաղթականութեան մուտքը կ’արգիլուի Կովկաս, Խատիսեան դիմում կը կատարէ ուղղակի Կովկասի փոխարքային. սահմանը կը բացուի հետեւեալ օրն իսկ:

1907ին կ’ընտրուի քաղաքապետ Ալեքսանդրապոլի: Որպէս Սէյմի պատւիրակութեան անդամ, կը մասնակցի Տրապիզոնի խորհրդաժողովին, թուրքերու հետ կը ստորագրէ Պաթումի դաշնագիրը:
Քաջազնունիի վարչապետութեան օրով կը նշանակուի Հ.Հ. արտաքին գործոց նախարար, ապա՝ վարչապետ: Խատիսեան կ’այցելէ արտասահման՝ հայ գաղութներու մէջ կազմակերպելու Հայաստանի ներքին փոխառութիւնը:

Հեղինակն է «Հայաստանի Հանրապետութեան ծագումն ու զարգացումը» հատորին:

Կը ստորագրէ Ալեքսանդրապոլի դաշնագիրը թուրքերուն հետ, 1920ին:
Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք, կը հաստատուի Փարիզ, ուր եւ կը մահանայ 69 տարեկանին:

Ծնած՝ Ղարաբաղ. Ծառայած ռուսական բանակին մէջ:

Ռազմիկ, առաջնորդ: Տաւրոսի (Վանայ լիճի հարաւը) հայութեան առաջին յեղափոխական կազմակերպիչը: Մասնակցած Դերիկի կռիւներուն: Բազմիցս զինատար խումբեր կ’առաջնորդէ Վասպուրական: Կը վարէ Շատախի ինքնապաշտպանութիւնը:

Կը նշանակուի ընդհանուր հրամանատար Խանասորի արշաւանքին: Որպէս գործիչ կ’անցնի Կիլիկիա, Այնթապ, աւելի ուշ՝ Իզմիր:

Հայ-թաթարական կռիւներուն, Վարդանի կը վստահուի Ղարաբաղի ինքնապաշտպանութիւնը:
Կամաւորական շարժումին, ընդհանուր հրամանատար կը նշանակուի Արարատեան գունդին, որ, իբրեւ ռուս բանակաի յառաջապահ, օգնութեան կը հասնի Վասպուրականի:

Հայաստանի խորհրդայնացաումէն ետք Վարդան կը մնայ Երեւան, ուր կը մահանայ 70ը անց տարիքին:

Ծնած՝ Բաբերդի Վարզահան գիւղը: Ուսումը կը ստանայ Տրապիզոն: Կը մասնակցի Պոլսոյ Գում Գափուի ցոյցին: Կ’անցնի Խրիմ, ապա՝ Կովկաս ուր կը զինուորագրուի Դաշնակցութեան:

Երկու զինատար խումբեր ապահով կը հասցնէ Սասուն: Կը մասնակցի «Շանթ» խումբին: Թորգոմի «Մրրիկ» խումբին հետ կ’անցնի Սասուն ու կը մասնակցի երկրորդ ապստամբութեան, Նախիջեւանի մէջ՝ Հայ-թաթարական պատերազմին, ապա՝ Պարսկաստանի ազատագրական կռիւներուն:

Կամաւորական շարժման ժամանակ Անդրանիկի կողքին կը կռուի Խոյի եւ Դիլմանի ճակատամարտերուն: Իր խումբով կը մասնակցի Սարդարապատի ճակատամարտին ու կը փութայ օգնութեան Բաքուի հայկական ուժերուն:
Կը մահանայ Միացեալ նահանգներ, 68 տարեկանին:

-Արշակ Ներսիսյան (Սեպուհ). հայ ազգային ազատագրական շարժման գործիչ, ֆիդայի

Ծնած՝ Գանձակ: Ոսկերիչ Ջամալի որդի. նախնական ուսումը կը ստանայ տեղւոյն ծխական եւ ռուսական վարժարաններուն մէջ, ապա՝ Գէորգեան ճեմարան, ուր կը յարի Դաշնակցութեան: Կ’աւարտէ Պերլինի համալսարանի ընկերային գիտութիւնների բաժինը: Իբրեւ Հ.Յ.Դ. ուսանողական միութեան պատգամաւոր, կը մասնակցի 4րդ Ընդհանուր Ժողովին, Վիեննա: Կը հասատատուի Թիֆլիս, իբր Ներսիսեան վարժարանի պատմութեան դասատու եւ «Հորիզոն» թերթի խմբագիր:

Կամաւորական գունդերու կազմակերպիչներէն, կ’անցնի Պարսկաստան ու կը միանայ Անդրանիկի գունդին:

Եղած է Բիւրոյի անդամ ու մաս կազմած «Դրօշակ»ի խմբագրութեան: Անկախ Հայաստանի խորհրդարանի անդամ:

Կը մահանայ Փարիզ, Ֆրանսա, 58 տարեկանին:

-«Արշակ Ջամալեան-Հայ ժողովուրդի ամբողջական ազատագրութեան փոթորկաշունչ ուխտաւորը»-Ն.

Ծնած՝ Վարանդա, Արցախ, ուրկէ եւ իր կեղծանունը:
Նախնական ուսումը կը ստանայ Շուշիի թեմական դպրոցը: Ընթացաւարտ՝ Ժընեւի համալսարանէն:

Հրապարակագիր, խմբագիր «Դրօշակ»ի, կուսակցական գրական գործիչ:

Ունի բազմաթիւ գրքեր, մեծ արժէք է երկհատոր «Հ.Յ. Դաշնակցութեան Պատմութիւնը»:

Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին դեսպանը՝ Հռոմի մէջ:
Հայաստանի Հանրապետութեան երկրորդ խորհրդարանի ՀՅԴ խմբակցութեան անդամ:

Կը մահանայ Ֆրանսա, սրտի կաթուածէ, 60 տարեկանին:

-«Թուրքիոյ ցեղասպանական ոճիրին յետ-Եղեռնեան նահատակ գաղափարապաշտը»-Ն.

Ծնած՝ Ղարաբաղ: Քոյրը Հ.Յ.Դ. հիմնադիրներէն Նիկոլ Մատինեանի, ապագայ կինը Յովսէփ Արղութեանի:

Վարժուհի: Թաւրիզի մէջ կը կազմակերպէ կանանց խումբեր:

Դերիկի վանքի կռիւներուն, Օր. Ծաղիկ օր մօտ կը հաւաքէ վանքի (որ դարձած էր զինապահեստի կայան) կիները, անոնք փամփուշտ կը սրբեն ու կը բաժնեն կռւողներուն:

Դաշնակցական կոմիտէի անդամ, կը գործէ Թաւրիզի ու Սալմաստի կազմակերպութեանց մէջ:

Կը մահանայ Փարիզ, Ֆրանսա, 56 տարեկանին:

-«Հայկական Յեղափոխութեան Աներեր Ծաղիկը»-Նազարէթ Պէրպէրեան