Հարստութեան կուտակումի համար, դրամատիրական աշխարհը, հոն ուր կարիքը կար, չվարանեցաւ դիմելու զինուորական միջոցներու. ինչպէս Իրաք, Լիպիա, Սուրիա, Եմէն եւ այլն։ Սակայն այս զինուորական քայլերուն նախորդեց քարոզչական այնպիսի աղմուկ-աղաղակ մը, զոր դժուար էր կասեցնել։
Այսօր, նորազատականութեամբ «զինուած» դրամատիրական հասարակարգը ամբողջ աշխարհը կը նկատէ մեծ «շուկայ» մը պարզապէս, ուր կարելի է գնել (շատ յաճախ ալ պարզապէս կողոպտել) այլ երկիրներու-ազգերու բնական հարստութիւնները ու անոնց վաճառել իրենց արտադրութիւնները՝ սննդեղէնէն սկսեալ մինչեւ համակարգիչներ եւ այլն։

Նորազատականութեան համար գոյութիւն չունին ազգային-մշակութային առանձնայատկութիւններ, չկան հոգեմտաւոր արժէքներ, չկան Նարեկացի կամ Շէյքսփիր, չկան, պէտք չէ գոյութիւն ունենան ազգ-պետութիւններ ու սահմաններ։ Աշխարհը պէտք է համահարթեցուած «շուկայ»ի վերածել, որպէսզի դիւրանայ դրամագլուխի ու հարստութեան կուտակումը։

Մրցակիցնե՞ր… Ռուսիա՞ն, Չինաստա՞նը։ Անո՛նք եւս պէտք է դուրս մղուին, որպէսզի չփորձեն աւարին տիրութիւն ընել։ Ասկէ կը բխի նաեւ Ռուսիան ՆԱԹՕ-ի երկիրներով շրջապատելու, անոր ազդեցութեան գօտիները «նեղցնելու» Արեւմուտքի քաղաքականութիւնը։ Ասկէ նաեւ՝ Հայաստանէն ռուսական ռազմախարիսխը դուրս հանել փորձելու Արեւմուտքի ծածուկ ու բացայայտ ճիգերը, իրենց տեղական մանր-մունր գործակալներուն միջոցով։

Իսկ եթէ կան դիմադրողներ, անոնք պէտք է պարզապէս վերացուին ու փոխարինուին իրենց կամակատարներով։ Մտաբերեցէք, թէ ի՛նչ պատահեցաւ Պրազիլի մէջ Տիլմա Ռուսէֆի պարագային, կամ Պոլիվիոյ մէջ Էւօ Մորալեսին։

Փակագիծ.- ինչո՞ւ Պոլիվիան։ Համակարգիչներու կամ ելեկտրական ինքնաշարժներու բարդերու հիմնական բաղադրամասը լիթիումն է, որուն համաշխարհային պաշարներուն 70 տոկոսը կը գտնուի Պոլիվիոյ մէջ… Յստակ է, չէ՞, թէ ինչո՛ւ Պոլիվիան։

Որո՞ւ հոգը, որ հայութիւնը ցեղասպանութեան ենթարկուած ըլլալուն հետեւանքով կորսնցուցած է հող, նիւթական եւ հոգեմտաւոր, մշակութային հսկայական հարստութիւն։ Նորազատականութեան համար ի՞նչ արժէք ունին հայութեան (կամ որեւէ ուրիշ ազգի մը) ազգային առանձնայատկութիւնները, կամ հողային-նիւթական հարստութիւնը։ Ոչ մէկ արժէք։ Իսկ եթէ Արցախի հարցի անլոյծ մնալը պիտի խանգարէ բնական հարստութիւններու ապահով բաշխումը, պէտք է ձերբազատիլ նաեւ այդ «գլխացաւանք»էն։ Դիմադրողնե՞ր կան. անոնցմէ՛ ալ պէտք է «ձերբազատիլ»։ Այս է նորազատականութեան դաւանանքը։

ԵՒ ՄԻՋՈՑՆԵՐԸ

Հետեւաբար (եւ հոս թաղուած է շան գլուխը), կը տրամաբանէ դրամատիրական համակարգը, եթէ կան ազգեր, որոնք կը դիմադրեն, անհրաժեշտ է տկարացնել-կոտրել անոնց դիմադրական ոգին։ Ինչպէ՞ս… այդ երկիրներէն ներս ազդեցութեան գօտիներ եւ լծակներ ստեղծելով։ Ժողովրդավարութեան անունին ու ծածկոյթին տակ ստեղծելով եւ ֆինանսաւորելով կազմակերպութիւններ, որոնք առաջ պիտի մղեն աշխարհաքաղաքացիական՝ ոչ-ազգային գաղափարներ. քաջալերել ոչ-կառավարական կազմակերպութիւններ, որոնք առաջ մղեն աղանդաւորական եւ տուեալ մարդկային ընկերութեան կողմէ անընդունելի երեւոյթներ, կոտրեն ամէն տեսակի թապուներ, ու այդ ձեւով ներքնապէս տարբաղադրեն տուեալ հաւաքականութիւնը՝ ազգը, տկարացնեն անոր ներքին դիմադրականութիւնը, որպէսզի դիւրանան Արեւմուտքին կողմէ ջատագովուած դրամատիրական կարգերու շահատակութիւնները։

Անցանք։

Սուրիոյ պարագային, Արեւմուտքի մէջ ղեկավար չմնաց, որ թութակի պէս չկրկնեց «Պաշշար ալ Ասատը բռնատէր է, պէտք է մեկնի» յանկերգը (անկախ անկէ որ այս յանկերգը կրկնողները մեկնեցան քաղաքական թատերաբեմէն)։ Այսպէս՝ գոռում-գոչումով համաշխարհային հանրային կարծիքը փորձեցին համոզել, որ տեսա՞ք, Տերաաի մէջ «խաղաղ ցուցարարներ»ուն դէմ ինչպէս բռնամիջոցներու դիմեց «սուրիական բռնատիրութիւն»ը եւ այլն։ Այսինքն, խաղցուեցան (աւելի ճիշդ՝ շահագործուեցան) համամարդկային արժէք հանդիսացող ժողովրդավարութեան եւ մարդկային տարրական իրաւունքներու խաղաքարտեր, պարզապէս որովհետեւ Արեւմուտքը աչքը դրած էր Սուրիոյ բնական հարստութիւններուն (գլխաւորաբար քարիւղին) եւ բնական կազի փոխադրութեան գիծ հանդիսանալու ռազմագիտական դիրքին վրայ։ Մնացածը՝ «բռնատիրութիւն» եւ այլն, կեղծիք էր, Արեւմուտքին համար քարոզչական մանրադրամ, ուրիշ՝ ոչինչ։

Այլ խօսքով, եթէ Իրաքը, Լիպիան կամ Սուրիան չունենային քարիւղ ու նման ռազմավարական արժէք ունեցող հարստութիւն կամ աշխարհագրական դիրք, որո՞ւ հոգը պիտի ըլլար, թէ նոյն այդ երկիրները ժողովրդավա՞ր, թէ հակաժողովրդավար կարգերով կը կառավարուին… ։ Որո՞ւ հոգը, թէ տուեալ երկրի մը մէջ «մարդկային իրաւունքները» (անշուշտ այնպէս ինչպէս կը սահմանէ նոյնինքն Արեւմուտքը) կը յարգուի՞ն, թէ՝ ոչ։ Որո՞ւն հոգը, եթէ տուեալ երկրին մէջ սեռային տարբեր ճաշակ ունեցողներ կա՞ն, թէ՝ ոչ…

Նոյն Արեւմուտքը մոռցած էր ժողովրդավարութիւնը նոյնինքն ԵՄ-ի անդամ Սպանիոյ մէջ, երբ կեդրոնական իշխանութիւնը բառացիօրէն փորձեց բռնութեան մէջ խեղդել քաթալաններու հանրաքուէն քանի մը տարի առաջ (այդ օրը արձանագրուեցան աւելի քան 800 վիրաւորներ, հազարաւոր ձերբակալութիւններ)։

Աւելի ցայտուն էր Յունաստանի պարագան, երբ յոյն ժողովուրդը հանրաքուէի դիմեց եւ քուէներու երկու երրորդով մերժեց Եռապետութեան կողմէ (Եւրոպական Կեդր. դրամատուն, ՄԴՀ եւ Եւրոպական Յանձնաժողով) իրեն պարտադրուած ելեւմտական ծանր պայմանները։ Եռապետութիւնը յոյն ժողովուրդին պատասխանեց՝ «չէ, ձեր քուէարկութիւնը ձեզի պահեցէք, հոս ժողովրդավարութիւն-մողովրդավարութիւն չկայ»։ Այսքան լկտի։
Հետեւաբար, ազդեցութեան գօտիներ ստեղծելու, պահպանելու ու այդ գօտիներուն մէջ գտնուող բնական հարստութիւնները կողոպտելու համար, Արեւմուտքին համար, քարոզչականօրէն, պարզապէս շահագործելի նիւթեր են թէ՛ ժողովրդավարութիւնը, թէ՛ մարդկային իրաւունքները, թէ՛ տարբեր տեսակի մարդկային ազատութիւնները, ինչքան ալ օրէնքներով սահմանուած ըլլան անոնց տարողութիւնն ու ծիրը տուեալ երկիրներէն ներս՝ ըստ նոյն ժողովուրդի անցեալին, բարքերուն, սովորութիւններուն ու հոգեկերտուածքին։

ԵՒ ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ

ՀՅ Դաշնակցութեան խօսքը իր գաղափարաբանական սկզբունքներէն կը բխի։ Մեզի համար անընդունելի է ազգի մը շահագործումը ուրիշ ազգի մը կողմէ։ Ներազգային իմաստով ալ՝ ժողովուրդի մէկ խաւին շահագործումը այլ խաւի մը կողմէ։ Այլ խօսքով, մեզի համար անընդունելի է շահագործումը թէ՛ ներազգային, եւ թէ ազգամիջեան յարաբերութիւններու մէջ։
Մենք համոզուած ենք, որ իւրաքանչիւր ազգ իրաւունք ունի ապահով ապրելու եւ բարգաւաճելու իր հայրենիքի սահմաններէն ներս։ Նոյն տրամաբանութեամբ ալ, անընդունելի կը համարենք ուժեղին կողմէ «տկար» համարուածին ունեցուածքին բռնագրաւումն ու իւրացումը։
Ա՛յս պատճառով է որ Դաշնակցութիւնը մղեց ազատագրական պայքար օսմանեան բռնատիրութեան դէմ։ Նո՛յն պատճառով էր, որ մենք ամէն կերպով սատարեցինք ու մասնակցեցանք Արցախի ազատագրութեան պայքարին։ Նոյն տրամաբանութեամբ ալ, ՀՅ Դաշնակցութեան համար ծրագրային առաջադրանք է Միացեալ, Ազատ ու Անկախ Հայաստանի մը ստեղծումը, Ուիլսընեան սահմանագծումով։

Դաշնակցութիւնը 1907-ին արդէն, իր վերամշակուած Ծրագիրով կը յայտարարէր, որ ինք՝ «կը պաշտպանէ հայութեան բովանդակ շահերը»։ Բովանդակ՝ այսինքն համալիր, ամբողջական։ Սահմաններու ապահովութիւն, ներքին ապահովութիւն, սերունդներու համերաշխութիւն, առողջ կենսոլորտ, ներառական տնտեսութիւն, ազատ քաղաքացիի կերպարով կառուցուած պետական համակարգ եւ հաստատութիւններ։ Ու այս բոլորը՝ պաշտպանուած արտաքին ոտնձգութիւններու դէմ։

Հայաստանի մէջ աւելի քան երկու տասնամեակէ ի վեր կը գործեն քանի մը հազար ոչ-կառավարական կազմակերպութիւններ, որոնց մեծ մասը կը ֆինանսաւորուի դուրսէն՝ Եւրոպական Միութիւն, Ամերիկեան Ժողովրդավարութեան Ազգային Հիմնադրամ (National Endowment for Democracy, NED), USAID, Բաց Հասարակութեան Հիմնադրամ (Սորոս) եւ այլն։ Հաւատացէ՛ք, ասոնցմէ ոչ ոք իր քունը փախցուցած է Հայաստանի մէջ ժողովրդավար կարգեր տեսնելու համար. ո՛չ ոքի տարտն է Հայաստանի մէջ կանանց կարգավիճակը, բռնութիւնը եւ այլն (ի դէպ՝ ՀՀ-ի մէջ մշակուած ամբողջ օրէնսդրութիւն մը կայ ընտանեկան բռնութեան վերաբերող հարցերու մասին. այնպէս չէ, որ քարայրներու մէջ կ’ապրի մեր ժողովուրդը)։ Ո՛չ ոքի մտահոգութիւնն է թափանցիկութեան ապահովումը Հայաստանի պետական կառավարման համակարգէն ներս. կը տեսնենք «թափանցիկութեան» աստիճանները՝ մեզմէ «թափանցիկութիւն» պահանջող Արեւմուտքի զանազան երկիրներուն մէջ։ Կոյր չենք։

Եւրոպական Միութիւնը, Մ. Նահանգները ո՛չ հողային հարցեր ունին, ոչ ալ գոյատեւման խնդիրներ։ Պէտք չունին աղանդներու դէմ դիրքորոշուելու. անոնք ոչ մէկ ձեւով սպառնալիք են իրենց հողային ամբողջականութեան, ժողովուրդի մարտունակութեան։ Նոյն այս երկիրները կարիքը չունին ազգ-բանակ գաղափարին։ Իրենք ստեղծած են իրե՛նց արժէքային համակարգը եւ կը փորձեն ուրիշներու եւս (ներառեալ մեզի) պարտադրել զայն, «բացատրելով», թէ ազգ-բանակ գաղափարը «ռազմամոլութիւն» է։ Մեզի՝ «տգէտներուս», «յետամնացներուս» «բացատրելու» համար ալ, ստեղծած են եւ առատօրէն կը ֆինանսաւորեն զանազան կազմակերպութիւններ, որոնք իւղի նման ջուրին երեսը ելան Ապրիլեան քառօրեայէն վերջ, երբ Հայաստանի մէջ շեշտուեցաւ ազգ-բանակի կարեւորութիւնը։

Այս բոլորը լուրջ սպառնալիք է մեր երկրի ազգային ապահովութեան համար եւ Դաշնակցութիւնը յստակ ըսելիք ունի այս ուղղութեամբ, որ կրնայ մէկ բառով բացատրուիլ՝ ԿԱ՛Ց. STOP!

ՀՅ Դաշնակցութիւնը կը ձգտի հայ ժողովուրդի ամբողջական իրաւունքներու ձեռքբերման, Հայաստանի ապահովութեան, հայութեան բարգաւաճումին՝ իր ամբողջական սահմաններէն ներս։ Այս նպատակին համար ալ, Դաշնակցութիւնը կոչ կ’ուղղէ համախմբուելու այս համազգային իտէալներուն շուրջ, կոչ կ’ուղղէ չխաբուելու օտար ազդեցութիւններու խայծերէն, կոչ կ’ուղղէ վերջ տալու «սիրոյ եւ համերաշխութան» լոզունգին տակ առաջ տարուող ներքին պառակտուածութեան։

Միացէ՛ք Դաշնակցութեան ճիգերուն։

Վաչէ Բրուտեան
Աղբիւր- «Գանձասար Բացառիկ-2020»