– Ավանդական ջահերով երթը, որ արել ենք վերջին 15-20 տարիներին, այս տարի, նկատի ունենալով արտակարգ դրությունը, նաեւ մեր քաղաքացիների առողջությանը սպառնացող վտանգները, չենք անի: Բայց փոխարինող մի քանի այլ գաղափարներ ունենք, որ քննարկում ենք, ինչի մասին առաջիկա օրերին հանդես կգանք հայտարարությամբ: Այս տարին նաեւ 100-ամյակների տարի էր, այդ թվում՝ Սեւրի պայմանագրի 100-ամյակն է լրանում, եւ մի քանի միջոցառումներ ունեինք նախատեսված: Ինչպես նաեւ մեծ շուքով նշելու էինք մայիսի 1-ը, բայց քանի որ իրավիճակն այսպիսին է, հիմնական այդ կարգի բոլոր զանգվածային միջոցառումներն այս պահին հետաձգված են:

– Իհարկե, համավարակն ամբողջ աշխարհին ցնցեց, բայց սա ընդամենը վերջին մեկ-մեկուկես ամսվա մասին է: Այս տարի լրանում է Հայոց ցեղասպանության 105-րդ տարելիցը, հետաքրքիր է՝ իշխանության կողմից որեւէ նախաձեռնություն կա՞ր այս կապակցությամբ:

– Ինչքան որ տեղեկություն ունենք, պետությունը հատուկ մի բան չէր էլ նախաձեռնել: Իսկ մենք` որպես Հայ դատը, պահանջատիրությունը հետապնդող կուսակցություն, այս տարի մի քանի ավելի խոշոր ձեռնարկներ ունեինք, որոնք, ցավոք, եւս կհետաձգվեն, բայց կփորձենք տարվա ընթացքում նաեւ այդ բացը լրացնել:

«ՆՄԱՆ ՊԱՀՎԱԾՔԸ ՇԱՏ ՏԱՐՕՐԻՆԱԿ ԵՎ ԽԻՍՏ ԴԱՏԱՊԱՐՏԵԼԻ Է»

– Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտն առաջարկել էր ապրիլի 24-ին ֆեյսբուքյան պրոֆիլները փոխարինել ցեղասպանության զոհ դարձած կամ վերապրած հարազատների նկարներով, որտեղ կլինի համապատասխան «Ես հիշում եմ» գրությունը: Իսկ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանն այս օրերին իր աջակցությունն է առաջարկում Հայաստանին, որի մասին տարօրինակ լուռ է իշխանությունը: Փաստորեն, հայաստանյան քաղաքականության մեջ ինչ-որ բա՞ն է փոխվել, այլեւս պահանջատիրություն չկա՞:

– Այս պահին վերջնական հաստատումներ չանեմ, բայց ինչ-որ բան այս ուղղությամբ, կարծես թե, կատարվում է: Նախ Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի պահվածքը շատ տարօրինակ եւ խիստ դատապարտելի է: Չնայած՝ փորձեցին ինչ-որ հայտարարության տեսքով բացատրություն տալ, բայց, միեւնույնն է, իրենց կեցվածքն անընդունելի է ու դատապարտելի, որին մենք շատ արագ արձագանքեցինք: Եթե հասկանանք, որ սա պաշտոնական քաղաքականություն է, ու ինչ-որ բան է փոխվել, ըստ դրա, համապատասխան վերլուծություն կանենք եւ քայլերով հանդես կգանք: Ամեն դեպքում, մեզ համար Հայ դատը, Հայոց պահանջատիրությունը շարունակվում են մնալ առաջնային օրակարգ, եւ որեւէ իշխանության կողմից որեւէ ոտնձգություն այս ուղղությամբ մեր կողմից արժանանալու է շատ խիստ քննադատության, ինչպես նաեւ` գործողությունների: Մենք նախկինում էլ հստակ ապացուցել ենք սա՝ հայ-թուրքական հաշտեցման հանձնաժողովի, սահմանի բացման հետ կապված:

– Ինչո՞վ կարող էր պայմանավորված լինել այն, որ հանկարծ այսօր Էրդողանը սկսեց մեսիջներ ուղարկել Պոլսի Հայոց պատրիարքի միջոցով, թե ցանկություն ունի աջակցել Հայաստանին համավարակի դեմ պայքարում:

– Ակնհայտ է, որ տարածաշրջանում վերադասավորումներ են տեղի ունենում, եւ դրա կոնտեքստում Հայաստանը, բնականաբար, անմասն չէ: Մենք միշտ ասել ենք եւ հիմա էլ շարունակում ենք պնդել, որ այսօրվա Թուրքիան իր քաղաքականությամբ լուրջ սպառնալիք է Հայաստանի համար: Հետեւաբար, ցանկացած հարաբերություն պետք է շատ ճիշտ հաշվի առնվի եւ համապատասխան քայլեր ձեռնարկվի:

«ՏԵՐ-ՊԵՏՐՈՍՅԱՆՆ ԱԶՆԻՎ ՉԷ ԻՐ ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՄԵՋ»

– Անդրադառնանք հայաստանյան ներքաղաքական կյանքին. ինչպե՞ս է վերաբերվում ՀՅԴ-ն ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի, այսպես ասած, համերաշխության հորդորներին:

– Մենք հայտարարության հենց առաջին օրերին արձագանքեցինք, որ Տեր-Պետրոսյանն ազնիվ չէ իր հայտարարության եւ գործողությունների մեջ: Նման դիրք ունեցող անձը, երբ հայտարարություն է անում, պետք է տեսնել, թե ինքն իր ղեկավարման եւ դրան հաջորդող տարիներին արդյոք իր հնչեցրած խորհուրդներին հետեւել է, թե՝ ոչ: Երբ 1994 թվականին պատերազմը նոր էր ավարտվում, նա կուսակցություն էր կասեցնում, իսկ 1992 թվականին արտաքսեց դաշնակցության բյուրոյի ներկայացուցչին, փակեց մամուլը: Բա պատերազմի մեջ գտնվող երկիր էր, ինչո՞ւ էր քաղաքական հակառակորդներին փորձում ոչնչացնել: Ու ընդհանրապես դրանից հետո էլ հիշեք, թե ինչպիսին էին նրա գործողությունները: Այնպես որ, մի բան է հայտարարություն անել, բոլորովին այլ է այդ հայտարարության արժեքներով գործունեություն ծավալել կամ ապրել:

– Ըստ Ձեզ` այս հայտարարությամբ Տեր-Պետրոսյանը փորձում էր երկրի քաղաքական «դիրիժորությունը» վերցնել իր ձե՞ռքը, թե՞ այլ խնդիր էր լուծում:

– Նա փորձում էր, այսպես ասած, պապայություն անել: Եվ հասարակական-քաղաքական արձագանքը, կարծում եմ, բավարար էր եզրակացություններ անելու համար, որ Տեր-Պետրոսյանը պարզապես չընկալվեց, որովհետեւ նման հորդորներ անելու իրավունքը պետք է ունենաս: Եթե այդքան ազնիվ էր իր մղումներում ու իր դիտարկումների մեջ եւ ընդհանուր մթնոլորտի համերաշխության, պետական այրին վայել կեցվածքի հորդոր էր անում, ապա դա չի կարող վերաբերել միայն մի կողմին: Ու ամենակարեւորը՝ պետք է օրինակ ծառայել: Երբ նա խոսում է այլ մամուլից, պետք է տեսնի, թե իր անմիջական ենթակայության տակ գտնվող մամուլը ինչով է զբաղված՝ առավոտից իրիկուն հայհոյում են ու զրպարտում: Տեր-Պետրոսյանի այդ հայտարարությունը նպաստեց ոչ թե ավելի համերաշխության, այլ ավելի պառակտվածության:

–Արցախում այսօր տեղի կունենա նախագահական ընտրությունների երկրորդ փուլը: Ի՞նչ դիրքորոշում ունի ՀՅԴ-ն թեկնածուների վերաբերյալ, հատկապես այս ոչ սովորական իրավիճակում, երբ ներքաղաքական լուրջ խմորումներ կան Արցախում:

– ՀՅԴ տեղի կենտրոնական կոմիտեն հայտարարություն արել է այդ կապակցությամբ, որը ՀՅԴ-ի ամբողջական տեսակետն է: Նախ արձանագրել է, որ երկրորդ փուլում որեւէ թեկնածուի չի աջակցում եւ նաեւ գնահատական է տվել: Իսկ ինչ վերաբերում է այն ուժերին ու անհատներին, ովքեր փորձում են Արցախում իրավիճակն ապակայունացնել, ապա դատապարտելի եւ անընդունելի երեւույթ է: Արցախը փորձարկումների, ինքնահաստատվելու եւ քաղաքական հաշիվներ մաքրելու տեղ չէ: Ցանկացած քայլի եւ գործողության Արցախում պետք է շատ զգուշավորությամբ վերաբերվենք:

– Կարծում եք՝ դեռ հնարավո՞ր է կանխել նման գործողությունները, թե՞ Արցախում կկրկնվի հայաստանյան սցենարը

– Երբեք ուշ չէ կանխելու համար, բայց ակնհայտ է, որ ինչ-որ ուժեր կարողացան այս ժամանակահատվածում իրենց նպատակին հասնել, որովհետեւ այն սպիներն ու վերքերը, որ կան Արցախում, գնալով խորանում են, այլ ոչ թե` բուժվում: Այս իմաստով մտահոգություններ ունենք, հատկապես, որ այն ժողովրդավարության, ազատ ընտրությունների քողի տակ է արվում: Սա չի նշանակում, որ մենք չենք ուզում ավելի ժողովրդավար Արցախ, ավելի լավ ընտրություններ ու քաղաքական մշակույթի ձեւավորում, բայց այն, ինչ արվում է, այս ամենի հետ կապ չունի:

–ՀՀ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը հայտարարում է, թե կորոնավիրուսի տարածումը դուրս է եկել իրենց հսկողությունից, իսկ արտակարգ դրությունը երկարաձգվում է: Ժամանակին ՀՅԴ Գերագույն մարմինը կառավարությանն էր ներկայացրել արտակարգ դրության պայմաններում իրականացման ենթակա միջոցառումների վերաբերյալ առաջարկություններ: Հիմա ի՞նչ եք մտածում:

– Հանրային կյանքի բոլոր ոլորտներին վերաբերող բավականին ամբողջական մի փաթեթ ենք պատրաստել, որը մեր կարծիքով՝ շատ հարցերի լուծում եւ պատասխան տալիս է: Նախ իրավիճակի գնահատական էինք տվել եւ տարբեր ոլորտների վերաբերյալ առաջարկություններ էինք արել, որովհետեւ գտնում ենք, որ այս իրավիճակում անհրաժեշտ է ուժերի մոբիլիզացիա, որպեսզի այս վիճակից դուրս գանք: Սա չի նշանակում, որ մեր վերաբերմունքը կառավարության նկատմամբ փոխվել է: Մեր գնահատականները մնում են նույնը, պարզապես, այս իրավիճակում նկատի ունենալով, որ մեկ նավի մեջ ենք, մեր պարտքը համարեցինք առաջարկություներով հանդես գալ: Դրանց ինչ-որ մասը կիսատ-պռատ իրականացվել է, հիմա առանձին-առանձին չանդրադառնամ, բայց ամբողջական իմաստով շարունակում ենք արձանագրել, որ իշխանությունները քայլում են դեպքերի, իրադարձությունների հետեւից, այլ ոչ թե կանխարգելող միջոցներ են ձեռնարկում: Հենց սկզբից, երբ իրավիճակը բավականին լուրջ էր, իրենք շատ անլուրջ էին մոտենում այս ամենին ու իրենց քաղաքական հարցերն էին առաջ տանում՝ չհասկանալով, չպատկերացնելով դրա պատասխանատության չափը եւ վտանգավորության աստիճանը: Այս իմաստով պահը ձեռքից բաց են թողել, եւ հիմա այն, ինչ ունենք, նաեւ այդ անլուրջ վերաբերմունքի հետեւանքն է:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ