Անցումային արդարադատությունը չպետք է դառնա քաղաքական վրեժխնդրության գործիք
24 Մայիս 2019 Անցումային արդարադատությանը խիստ վիրահատական և ցավոտ մի երևույթ է, որը սակայն կարելի է տեղավորել շատ ռոմանտիկ մի բնորոշման մեջ՝ այն ճշմարտության և արդարության որոնումն է:«Նպատակն ինքնին լավն է, բայց հարց է առաջանում՝ ինչ գործիքակազմով պետք է դրան հասնել»,- խորհրդարանում անցկացված անցումային արդարադատության մասին լսումների ժամանակ իր ելույթում բարձրաձայնեց ՀՅԴ Հայաստանի Գերագույն մարմնի անդամ Լիլիթ Գալստյանը:
Գալստյանը նշեց, որ կարծես վատ ավանդույթ է դարձել՝ առանց հայեցակարգի ներկայացնել ծրագրեր:

«Լսումների մասնակիցներն արդեն մի քանի ժամ ներկայացնում են անցումային արդարադատության վերաբերյալ սեփական պատկերացումները, քանի որ իշխանությունները չեն ներկայացրել այն հայեցակարգը կամ մոդելը, որով պատրաստվում են իրականացնել գործընթացը: Ակնհայտ է՝ արդարադատության համակարգի վիճակի մասին վերլուծական և գնահատողական բազայի բացակայությունը: Եթե չունենք գնահատում, չունենք վերլուծական և գնահատողական բազա, անընդունելի է աչքաչափով որոշել` երկրում արդարադատության որակը կամ այս կան գործողության դիմելը: Անցումային արդարադատությունը սովորաբար իրականացվում է այն երկրներում, ուր գործող ինստիտուտները կազմաքանդվել են», – նշեց ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ անդամը՝ հռետորական հարց հնչեցնելով՝ արդյոք մեր հասարակության բարոյահոգեբանական կլիման թույլ է տալիս անցում կատարել այսպիսի արդարադատության, երբ թշնամանքի, ատելության խոսքի և բաժանարարների մի խայտառակ միջավայր է ձևավորվել, և որտեղ ներքին թշնամիների որոնման դիսկուրս կա:
Լիլիթ Գալստյանը մատնանշեց Հայաստանի համար անցումային արդարադատության ռիսկերը․ «Անհրաժետ է, որ անցումային արդարադատությունը ընդգրկի երեք նախագահների ժամանակաշրջանները, լինի համակարգային՝ ներառելով առհասարակ իրավապահ մարմինները։ Արդյոք այն սելեկտի՞վ չի լինի: Արդյոք անցումային արդարադատության գործիքները չեն վերածվի վրեժխնդրության գործիքների»:
Միաժամանակ նա ընդգծեց, թե ադյոք հաշվարկվել են տնտեսական հետևանքները՝ այն համոզումով, որ ներդրումները խաղաղ միջավայր են պահանջում:
Ամենակարևորը, ըստ ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ անդամի, պետք է բացառել արտաքին միջամտությունը՝ գործընթացն իրականացնելով միայն սեփական փորձագիտական ներուժով և խորհրդատվությամբ :
«Շատ են օտար խաղացողների ականջներ երևում Հայաստանում իրականացվող գործընթացներում: Ուզում եմ, որ կարողանանք պահպանել մեր ազային շահը և լինենք հնարավորինս սուվերեն այս խիստ կարևոր երևույթը գործարկելուց առաջ»,- շեշտեց նա:
yerkir.am
Դրսի որևէ ուժ չպետք է Հայաստանում դիրիժորություն անի
ՀՅԴ Հայաստանի ԳՄ անդամ Լիլիթ Գալստյանի գնահատմամբ՝ դատարանների մուտքերն արգելափակելու՝ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կոչն իր կողմից իրավունքների սահմանազանցում էր, և ՀՅԴ հանրահավաքն ուղղված էր նրան, որ երկրում պահպանվի սահմանադրական կարգը, և պետական ինստիտուտները չկազմաքանդվեն:
168.am-ի հետ զրույցում Լ.Գալստյանը նշեց, որ ՀՅԴ-ն շատ է խոսել դատաիրավական համակարգում բարեփոխումների անհրաժեշտության մասին և, եթե կա իսկապես արդարության ու ճշմարտության հասնելու ազնիվ մղում, իհարկե, դրանք պետք է իրականացվեն, բայց գլխավոր հարցն այն է, թե ի՞նչ մեխանիզմներով, ի՞նչ գործիքներով, և արդյո՞ք այսօր գործող Սահմանադրությունը, օրենսդրական դաշտը, դատաիրավական ինստիտուտները թույլ չեն տալիս իրականացնել այդ բարեփոխումները, արդյո՞ք հաշվարկված են այն բոլոր ռիսկերը, որ հասարակությանը նոր ցնցումների չեն տանի:
«Անցումային արդարադատությունը հիմնականում կիրառվել է այն երկրներում, որտեղ մասսայական բռնությունները, միջցեղային պատերազմներն ուղղակի կազմաքանդել են պետությունը»,- ասաց Լ.Գալստյանը:
Ըստ նրա՝ ամբողջ պատմության մեջ կա երկու կարևոր հարց՝ Արցախը և երկրի սուվերենությունը: Լ.Գալստյանի խոսքով՝ դրսի որևէ ուժ չպետք է Հայաստանում դիրիժորություն անի:
Մեր հարցին, թե ո՞վ է անում դիրիժորություն, ՀՅԴ ԳՄ անդամը պատասխանեց, որ խոսում է ռիսկերի մասին, բայց հայկական փորձագիտական միտքն ունի այն ներուժը, որ գործընթացը լինի սուվերեն, «մեր ձեռքերով մաքրենք»:
ԱԺ լսումներին մասնակցող Անցումային արդարադատության միջազգային կենտրոնի փորձագետ Ռուբեն Կարենցայի ելույթը Լ.Գալստյանը «շատ միջակ» մասնագետի ելույթ որակեց, իսկ նրա մատուցած տեղեկատվությունը ցանկացած կայքում կարելի է գտնել. «Ես մնում եմ այն տեսակետին, որ մեր երկրում խաղի կանոնները մենք պետք է սահմանենք»:
168.am