ՀՀ անկախության 30-րդ տարեդարձի կապակցությամբ, Արցախում՝ «ՀՀ»-ի սեփական թղթակիցը հանդիպել է ԱԺ պատգամավոր, ՀՅԴ Արցախի ԿԿ անդամ Դավիթ Իշխանյանին և փորձել նրանից ստանալ հետաքրքրող հարցերի պատասխանները:

-Ի՞նչ խորհուրդ ունի Ձեզ համար ՀՀ անկախության 30-ամյակը:

-Անկախության 30-ամյա հոբելյանի առիթով նախ իմ շնորհավորանքներն եմ փոխանցում աշխարհասփյուռ հայությանը: Ընդհանրապես անկախություն հասկացությունը և անկախության գաղափարը յուրաքանչյուր անձի և յուրաքանչյուր քաղաքացու մոտ պետք է խոր արմատներ ունենա: Այստեղ էականը ՀՀ անկախության 30-ամյա հոբելյանը չէ, կարևորն այդ գաղափարի արմատավորումն է: Որքանո՞վ է այն արմատավորված մեր հասարակության և քաղաքացիների ներաշխարհում: Իմ պատկերացմամբ, մենք դեռևս ունենք լուրջ անելիքներ և եթե անկախության գաղափարը խոր արմատներ ունենար, ապա մենք այսօրվա իրավիճակում և այսօրվա կացության մեջ չէինք լինի:

—Իրավական և պատմական ի՞նչ հանգամանքներ նպաստեցին Հայաստանի անկախության վերականգնմանը:

—Հայաստանի խորհրդային Հանրապետության գոյության 70 տարիների ընթացքում անկախության գաղափարը չէր մարել մեր ժողովրդի մեջ: 1920-1991թթ. Հայաստան իրականում անկախ չէր, իսկ 1991թ. կերտված ՀՀ անկախությունը տրամաբանական գործըթնաց էր՝ Արցախյան ազատագրական պայքարի ֆոնի վրա և աշխարհաքաղաքական իրադարձությունների հորձանուտում: Այն ուներ իր իրավական հիմքերը և իրավական նախադրյալները: Օգտվելով հենց այդ իրավական հնարավորություններից, ինչպես Խորհրդային միության մյուս բոլոր հանրապետությունները, Հայաստանը հայտարարեց իր անկախության մասին:

Մեր ժողովրդի մոտ այդ դարավոր երազանքը մշտարթուն էր դեռևս Անիի կործանումից, Բագրատունյաց թագավորության անկումից ու Կիլիկյան հայկական պետության կորստից հետո, պարզապես դարերի ընթացքում խամրել էր ու նորից առկայծեց 19-րդ դարավերջին և 20-րդ դարասկզբին: Ազատագրական պայքարի արդյունքում 1918թ.-ին մենք կերտեցինք անկախ պետություն: Ցավոք, այն շատ կարճ կյանք ունեցավ: 1991թ. ՀՀ անկախության հռչակումով հնարավորություն ունեցանք որպես անկախ պետություն հանդես գալ միջազգային մակարդակում:

-Հայաստանի անկախության հռչակումն ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ Արցախի կյանքում, երկրում իրադարձությունների հետագա զարգացման, ժողովրդի պայքարի ու անվտանգության ապահովման տեսանկյունից:

-Արցախյան ազատագրական պայքարը և ՀՀ անկախությունը միմյանց հետ փոխկապակցված են: Մենք այսօր չէ, որ այս մասին բարձրաձայնում ենք, միշտ էլ ունեցել ենք այդ գիտակցումը, որ Արցախյան ազատագրական պայքարի հիմնական ողնաշարը ՀՀ է, Հայաստան պետությունն է և առանց Հայաստան պետության, առանց նրա գործուն աջակցության Արցախը չի կարող իր երազանքներն իրականացնել:

Այսօր այդ առանցքը խախտված է, բայց 30-ամյա պատմության ժամանակահատվածում մենք ունեցանք բավականին լուրջ նախադրյալներ և հնարավորություններ այլ ճանապարհով ընթանալու և այլ իրավիճակ ունենալու: Ցավոք սրտի, այսօր կացությունն այլ է: Մեկ անգամ ևս պետք է արձանագրել, որ Արցախի հիմնահարցի լուծումը և հայ ժողովրդի երազանքների իրականացումը դեռևս կես ճանապարհին է և այստեղ Հայաստան պետությունն ու Հայաստանի Հանրապետությունը, որպես հայ ժողովրդի նպատակների և իղձերի արտահայտիչ, պարտավոր են տեր կանգնել և միացյալ Հայաստանի գաղափարի դրոշակակիրը դառնալ:

-Ստեղծված բարդ ռազմաքաղաքական իրավիճակում ինչպե՞ս եք պատկերացնում Հայաստանի և Արցախի հետագա ճակատագիրը, ապագան, և ո՞րն է արտաքին ուժերին, մասնավորապես՝ թշնամի երկրներին դիմակայելու գլխավոր բանալին:

-Այսօր վտանգված է ոչ միայն Արցախի, այլ նաև Հայստանի հանրապետության ճակատագիրը՝ որպես սուվերեն, ինքնիշխան պետություններ: Արցախի ճակատագրի մշուշոտ իրավիճակի հանգուցալուծման հիմնական բանալին ՀՀ հզորացման և ՀՀ քայլերի մեջ է: Արցախն իր հերթին կարևոր դերակատարություն ունի համահայկական տիրույթում, նաև համաշխարհային հանրության մոտ ինքնուրույնության դրսևորման առումով: Բայց իմ հասկացողությամբ և իմ պատկերացումներով, հիմնական ողնաշարը և հիմնական հենասյունը ՀՀ է և առանց Հայաստանի Արցախը չի կարող իր գոյատևումն ապահովել:

Տարբեր տեսակետներ կան Արցախը Ռուսաստանի կազմում ներառելու, այլ իրավաքաղաքական կարգավիճակ ունենալու առումով, բայց ակնհայտ է, որ Արցախի ապագայի հիմնական օրակարգը ՀՀ հետ վերամիավորումն է: Վերամիավորման գաղափարը, որպես ռազմավարական նպատակ, պետք է լինի հիմնական օրակագային հարցը, հարցերի հարցը: Պետք է կարողանանք համատեղ ուժերով, ջանքերով դիմակայել այն նոր ազդեցություններին, որ փորձում են մեզ պարտադրել հրաժարվելու Արցախի հիմնահարցից՝ Ադրբեջանի, Թուրքիայի կամ արտաքին որևէ այլ ուժի կողմից:

Միասնական օրակարգի հարցին պետք է ցուցաբերվի միասնական մոտեցում և կունենանք 1988թ.-ին որդեգրված նպատակների իրականացում, որի առաջին հան•րվանը կարելի է համարել 1991 թ. անկախության հռչակումը:

Զրուցեց՝ Դավիթ ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆԸ
«Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթ