Պետք է հնարավորինս խրախուսել հիփոթեքի շուկան
13 Հոկտեմբեր 2019 Երբ հիփոթեքային հարկի տոկոսները եկամտահարկով փոխհատուցելու եղանակով բնակարանների ձեռք բերման ծրագիրը ներդրվեց, դրա նպատակը ոչ միայն սոցիալական էր, այլև տնտեսական։Armdaily.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով ՀՀ ֆինանսների նախկին նախարար Վարդան Արամյանի առաջարկին վերանայել եկամտահարկի հետ վերադարձով բնարականների ձեռքբերման ծրագիրն՝ ասաց ՀՅԴ Բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի պատասխանատու, տեսագետ Սուրեն Պարսյանը։

Արամյանը նշում էր, որ այս ծրագրով մենք փորձում էինք խթանել երկրում կապիտալ շինարարությունը, սակայն հետագայում պետք էր հրաժարվել դրանից, քանի որ եթե ամենասկզբում եկամտահարկի հետ վերադարձը կազմում է 600 մլն դրամ, սակայն հիմա այդ ցուցանիշը մոտենում է 8 մլրդ-ի։ Հաջորդ տարի կարող է հասնել 11-12 մլրդ դրամի։ Նախկին նախարարն ընդգծում էր, որ այն ժամանակ նախապատվությունը տրվեց ծրագրի սոցիալական բաղադրիչին։ Պարսյանի դիտարկմամբ՝ ծրագիրը ոչ միայն սոցիալական էր, այլև տնտեսական։ Սոցիալական էր, քանի որ քաղաքացիներին հնարավորություն էր տալիս բնակարան ձեռք բերելու՝ զրոյական տոկոսադրույքով։ Միաժամակ սա լրացուցիչ պահանջարկ էր ստեղծում շինարարության ոլորտի համար։ «Շինարարության ոլորտը 2007-2008 ֆինանսատնտեսական ճգնաժամից հետո մեծ անկում էր գրանցել։ Խնդիր էր դրված նաև խրախուսելու ու պահանջարկ ստեղծելու այս ոլորտում։ Այս տարի շինարարության ոլորտում արձանագրվել է 4-4,5 տոկոս աճ, որը 2000-ական թթ-ի համեմատ շատ ցածր է։ Այստեղ պոտենցիալ կա, որից պետք է օգտվել։ Հասկանալի է, որ Վարդան Արամյանը ծայրահեղ լիբերալ քաղաքական գործիչներից մեկն է, ով փորձում է այդ գումարները պահել պետության ներսում։ Սակայն եթե դիտարկենք, թե ինչ է անում այս կառավարությունն այդ միջոցները, կտեսնենք, որ բազմաթիվ կապիտալ շինարարական ծրագրեր այս տարի կառավարությունն ուղղակի ձախողել է, իսկ դրանց գումարներն ուղղակի ԿԲ-ում ավանդ է դրել։ Սա հերթական նեոլիբերալ առաջարկներից մեկն է, որի նպատակն է սոցիալական ծախսերը կրճատել և ավելացնել ֆինանսական համակարգին ուղղվող գումարները։ Դա սխալ մոտեցում է։ Հակառակը, կարծում եմ, պետք է հնարավորինս խրախուսել հիփոթեքի շուկան»,-ասաց Պարսյանը։
Անդրադառնալով Արամյանի դիտարկմանը, թե կառուցապատողները իրենց առաջարկությունը բխեցնում են կառավարության աջակցությունից՝ տնտեսագետը նշեց, որ իրականում կառուցապատողների առաջարկներն հիմնված են շուկայի պահանջարկի վրա։ Ծրագրով կարելի է ձեռք բերել բնակարաններ, որոնց արժեքը 50 մլն դրամը չի գերազանցում, խոսքը 100 հազար դոլարի մասին է։ Իրականում 100 հազար դոլար արժողությամբ բնակարանների պահանջարկը բավականին մեծ է։ Այստեղ դեռ չբավարարված պահանջարկ ունենք և հնարավորինս պետք է խրախուսենք, եթե Արամյանը մտածում է, որ շինարարները միայն 100 հազարանոց բանակարաններ են առաջարկում, ապա մեծ սխալ է գործում, առաջարկում են նաև 200-300 հազար դոլար արժողությամբ բնակարաններ, սակայն այս պայմաններում շատ քիչ մարդ կարող է 200-500 հազար դոլարանոց բնակարան գնի։ Հիմա քանի հոգի են նման բնակարաններ փնտրում, որ շինարարներն էլ չեն կարողանում այդ պահանջարկը բավարարել»,-ասաց նա՝ հավելելով, որ կառուցապատողները նաև հարկեր են վճարում ու լոկոմոտիվ են հանդիսանում այլ ճյուղերի զարգացման համար։ «Բացի 20 տոկոս ավելացած արժեքի հարկից, որ վճարում են կառուցապատողները, մեծ է նաև այս ոլորտի մուլտիպլիկատիվ էֆեկտը։ Եթե կշեռքի տարբեր նժարներին դնենք այդ մուլտիպլիկատիվ էֆեկտը և հետ վերադարձված եկամտային հարկը, ապա վստահաբար կարող եմ ասել, որ եթե մի կողմ թողնենք տնտեսական եֆեկտը, որ այստեղ առկա է, և միայն դիտարկենք դրա սոցիալական ազդեցությունը, ապա միանշանակ կարելի է ասել, որ սա շատ ավելի կարևոր է, քան ցանկացած ծախս կամ խնայողություն։ Հետևաբար, պետք է շարունակել խրախուսել քաղաքացիներին այս ծրագրով բնակարան ձեռք բերել»,-ասաց Պարսյանը։