Գազալցակայանների խնդիրները համապարփակ լուծում պետք է ստանան
17 Փետրվար 2019 Պետք է հասկանալ՝ արդյոք հաշվի առնվե՞լ է այն հանգամանքը, որ գազալցակայանները հաշիվ-ապրանքագրերը ստանում են «Գազպրոմ Արմենիա» ՓԲԸ-ից խորանարդ մետրով, բայց փաստորեն պետք է վաճառեն տոննայով: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց ՀՅԴ ԳՄ անդամ, տնտեսագետ Արմեն Գրիգորյանը` անդրադառնալով Կառավարության նիստում հնչեցված այն առաջարկին, որ մեքենաների լիցքավորման համար վաճառվող սեղմված գազը վաճառվի ոչ թե ծավալով, այլ քաշով, և առաջիկայում ակցիզային հարկը հաշվարկվի ու գանձվի ըստ քաշի:Գրիգորյանը նշեց, որ այս պահին գործող ակցիզային հարկի դրույքաչափը հազար խորանարդ մետրի համար 25 հազար դրամ է, իսկ հարկային փոփոխությունների նախագծում առաջարկվում է մեկ տոննայի հարկ սահմանել 34 հազար դրամ:
«Այսինքն՝ այստեղ գործ ունենք գազի ծավալի և գազի քաշի հետ: Մեկ միավոր խորանարդ մետր ծավալային գազի հարկի հարաբերակցությունը մեկ միավոր կշռի հարկի հետ 1,36 է: Առաջարկվող դրույքաչափը ցույց է տալիս, որ գազի 1 խորանարդ մետրը կշռվել է 0.735 գործակցով: Այսինքն՝ մենք ունենք գազի արդեն ֆիքսված գործակից որպես ակցիզային հարկի հաշվման հիմք: Պետք է նախ ճշտել՝ ինչ գործակից է կիրառվել իրականում, արդյոք կիրառվել է միջինացված գործակից, քանի որ գազի ճնշումը կարող է փոխվել ջերմաստիճանի փոփոխության պայմաններում, ու ՕԳԳ-ն կարող էլ կարող է փոխվել կալորիականությունից ելնելով, և մեկ միավոր քաշի դեպքում մեկ միավոր գազը կունենա տարբեր ինքնարժեքներ»,- նշեց նա և հավելեց.
«Օրինակ, եթե հնչել է միտք, որ տվյալ դեպքում սպառողի գրպանի վրա ազդեցություն չի ունենալու, որովհետև մարդը եթե օրինակի համար վճարել է 4000 դրամ և դրանով մեքենան վարել է 200 կմ, այս դեպքում էլի կվճարի 4000 դրամ և մեքենան կվարի 100 կմ:
Հնչած թեզը սրա մասին է, որպեսզի գազալցակայանների և սպառողների միջև խնդիրներ չծագեն: Բայց բնականաբար, ցուցանակներում գինը կփոխվի, և դա չի կարող հիմք հանդիսանալ, որ նախկինում խաբել են»:
Ըստ տնտեսագետի՝ այդ վտանգավոր թեզը որոշակի կանխավարկածային խախտման է բերում, քանի որ եթե փոխվում է չափի միավորը, հարկման դրույքաչափը, ապա ինքնարժեքի հաշվարկման տրամաբանությունն ամբողջությամբ փոխվում է: «Ես կարծում եմ, որ փորձ է արվում մեծ թվով շահառուների համար խնդիր լուծել, բայց պետք է նկատի ունենալ նաև գազալցակայաններում առաջացող խնդիրները: Նրանց մոտ գազը հաշվառվում է դիսպենսերներով, որոնք հաշվում են խորանարդ մետրով, հետևաբար կգ-ով վաճառքի ծավալների վերահսկման դեպքում կծագեն անհամապատասխանություններ: Բնականաբար, մեկ միավոր գազը կշռով և մեկ միավոր գազը ճնշումով մեկը մեկի հարաբերակցություն չունի և կիլոգրամով ավելի բարձր գին պիտի ունենա, ուստի իր գինը բարձր կֆիքսվի՝ արդյունավետությունը թողնելով նույնը այլ հավասար պայմաններում: Այս դեպքում ծավալային տրանսֆորմացիան նաև պետք է հաշվարկել գազալցակայանների համար, «Գազպրոմի» մոտ՝ կախված ջերմաստիճանի փոփոխությունից: Ռիսկ կա, որ կգ-ի դիմաց վճարելու դեպքում վարորդն ավելի քիչ կվարի մեքենան, և դրա մեղքը չի լինի ավտոգազալցակայանինը»,- պարզաբանեց նա:
Տնտեսագետի խոսքով՝ այստեղ խնդիրը շատ նուրբ է, և պետք է հանրությանը շատ ավելի մատչելի բացատրել:
Նա նշեց, որ խնդիրը համապարփակ ընդլայնված լուծում պետք է ունենա, բայց լուծումների մեթոդաբանությունը դեռևս չի հնչել: «Հույս ունենք, որ դրանց նույնպես կանդրադառնան: Ռուսական կայքերն ունեն հրապարակված տեղեկանքներ գազի գործակիցների տարբեր ջերմաստիճանների համար: Հայաստանի Հանրապետության համար Կառավարությունը հաշվարկել է 0,735-ը»,- ասաց նա:
Իսկ այն դիտարկումներին, թե խնդիրը կշեռքների մեջ է, որոնք թերակշռում են գազը, տնտեսագետը պատասխանեց. «Կարող է՝ խաբել են, կարող է՝ ոչ: Դա միանշանակ չէ: Ես չեմ կարող անմեղության կանխավարկած խախտել ու ասել, որ, այո, կշեռքի մեջ խաբում են, և խնդիրն այդտեղ է»,- ասաց նա:
Ամալյա Առաքելյան