Ծնվել է Մուշում: Ուսումը ստացել է Մուշի Կենտրոնական վարժարանում, ապա Դիարբեքիրում։ Ֆիդայի, խմբապետ:

1894-ին գործակցում է հնչակյան Միհրան Տամատյանի եւ հակաթուրք գործունեութեան համար աքսորվում է Սինոպ, Սեւ ծովի ափին. ազատ արձակվելով անցնում է Երուսաղեմ, որտեղ ստանում է «Հաճի» տիտղոսը ու Պոլսով վերադառնում է Մուշ:

Իր մոտ է հղանում Առաքելոց վանքի կռիվի գաղափարը, որին և մասնկացում է։

Մասնակցում է նաեւ Սասնո ապստամբության կռիվներին, Կովկասում հայ-թաթարական կռիվներուն, ապա՝ Պարսկաստանի ազատագրման կռիվներին։

1915-ին ղեկավարում է Մուշ քաղաքի ինքնապաշտպանությունը ու կռվում է մինչև մահ։ Կոտոյի Հաճին 51 տարեկան էր:

Ծնվել է Պոլսում: Ավարտել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանը:

Ծանոթացել է Յուսուֆյանին ու մտել է Դաշնակցության շարքերը:
Եղել է կազմակերպական գործիչ Պոլսում, Ամերիկայում, որտեղ վարել է նաև «Հայրենիք» թերթի խմբագրի պաշտոնը, Կովկասում, Վանում, որտեղ Բժ. Յովսեփ Տեր Դավթյանի հետ քննարկել է Դավոյի դավաճանության շարժառիթներն ու հետևանքների մասին, ապա վերադարձել է Պոլիս՝ իբրև Արևմտյան Բյուրոյի և «Ազատամարտ» թերթի խմբագրության անդամ:

Սահմանադրությունից հետո, որպես Վասպուրականի դաշնակցության ղեկավար, փոխադրվել է Վան:

Ընտրվել է Օսմանյան խորհրդարանի անդամ:

44 տարեկանում, զոհ է դարձել կուսակալ Ջավտեթի սարքած դավադրությանը:

-«Ապրիլ 24ը եւ Ա. Վռամեանի մարգարէական կանխատեսումը»-Ն.

-«Արշակ Վռամեան (1870 -1915). Հայ ագգային-ագատագրական շարժման գործիչ»

-«Արշակ Վռամեանի եւ Արմէն Գարոյի պատմական տեսակցութիւնը Թալէաթ փաշայի հետ»-Ն.

Ծնվել է Շուշիում՝ Արցախ: Հաճախել է տեղի ապա Երեւանի թեմական դպրոցները:
Հ.Յ.Դ. գործիչ Ալեքսանդրապոլում եւ Կարսում:  Նեւրուզի խմբի սակավաթիվ ազատվածներից է:

Կոմսի հետ անցել է Վասպուրական: Կազմակերպել է Լեռնապարը ու դարձել այդ շրջանի մարտական ղեկավարը: Իր զինվորական կենտրոնը դարձրել է բարձրաբերձ Կարկառի Խնձորուտ գյուղը: Վարել է բազմաթիվ կռիվներ, կատարել է ահաբեկումներ:

Մասնակցել է Վիեննայի 4-րդ Ընդհանուր Ժողովին:

Սահմանադրության շրջանում մերժել է կազմալուծել ֆիդայական խմբերը:

1915-ին, Իշխանն ընդառաջելով թուրք կառավարության հաշտության առաջարկին, ուղղվել է Շատախ. սակայն ճանապարհին՝ Հիրճ գյուղում, կուսակալ Ճեւտեթի դավադրության զոհ է դառնում։ Իշխանը եւ իր 3 ընկերները՝ Քոթոթ Պողոսը, Խռանի Վահանը, Միհրան Տեր Մարգարյանը սպանվում են քնած  ժամանակ։

-Նիկոլ (Վանա Իշխան) Պողոսյան.1882-1915-Վահե Անթանեսյան

-«Հայ ազատագրական շարժման Գաղափարի Մարտիկը»-Ն.

Ծնվել է Հին Նախիջեւանում: Գործիչ, հայդուկ, խմբապետ:

Կովկասում եւ Ատրպատականում մարզել է մարտական խումբեր:
Մասնակցել է Խանասորի արշավանքին: Նիկոլ Դումանի խմբի հետ փորձել է հասնել Սասուն՝ օգնության, սակայն սահմանին, Ռազիի կռվի հետևանքով խումբը ցրվում է։

Մասնակցել է հայ-թաթարական կռիվներին, ապա՝ Պարսկաստանի ազատագրական պատերազմին՝ իբրեւ խմբապետ:

Բերլինում մասնակցել է Դաշնակցության խորհրդի նիստերին:

Կամավորական խմբի գլուխ անցած, ազատագրված Վանից ուղղվում է Տարոն, օգնության հասնելու Ռուբենին, երբ Բաղեշի մոտ սպանվում է «սուրը ձեռին, բարկութեան շանթերը իր դէմքին»-ըստ իր զինակից՝ Մարտիրոս Աբրահամյանի: Խեչո 43 տարեկան էր:

Ծնվել է Մշո դաշտի Գոմս գյուղում։ Հաճախել է Սրբ. Կարապետի դպրոցը:

Ահաբեկելով դավաճան Կարապետ վարդապետին՝  ապաստանել է Սասունում, միացել է Գեւորգ Չաուշին ու մասնակցել է Սասնո կռիւներին։

Անցել է Կովկաս. Զանգեզուրում եւ Ղարաբաղում մասնակցել է Հայ-թաթարական կռիվներին:

Սահամանդրության շրջանում վերադարձել է Տարօն, որտեղ գործակցել է Սիմոն Զավարյանի եւ բժիշկ Զավրիեւի հետ:

Ռուբենի հետ վարել է Սասնո ինքնապաշտպանության կռիվները ու զոհվել է Ամպրնի ճակատամարտում, մոտ 35 տարեկանում։

Ծնվել է Ղարաբաղի Ղշլաղ գյուղում: Եղել է քահանայի որդի, ավարտել է Շուշիի թեմական դպրոցը: Եղել է ռազմիկ, ռազմագետ: Ուսուցիչի պաշտոն է վարել Թավրիզում եւ Սալմաստում, միաժամանակ եղեկ է կուսակցական գործիչ: Բողազ Քեսանի կռվում քրդերը նրան մկրտել են «Դուման», որը նշանակում է փոթորիկ:

Խմբեր է մարզել եւ առաջնորդել Վասպուրական, վարել է բազմաթիվ կռիվներ: Հայ-թաթարական կռիվների ժամանակ Արարատյան դաշտում նշանակվել է ընդհանուր ղեկավար:

Պարսկական ազատագրական շարժմանը, որպես հարյուրապետ, հաջողել է ապահովվել Թավրիզի պաշտպանությունը հետադիմական ուժերի դեմ:

Մասնակցել է Կոպենհագենի միջազգային ընկերվարական համագումարին: Խանասորի արշավանքի կազմակերպիչներից է:

Կամավորական խմբերի կազմակերպման օրերին, 74 տարեկանում ինքնասպան է եղել Կովկասում, երբ գիտակցել է որ իր հիվանդ վիճակով այլևս չի կարող միանալ իր զինվորական ընկերներին:

«Նիկոլ Դուման. Հայոց Ազատամարտի անզուգական Հայդուկապետը»

««Պողպատէ կամքով ղարաբաղցի լեռնականը», Հայոց «Ազատագրութեան Մարտիկ»ը»-Ն.

«Հայկական Յեղափոխութեան ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ Հսկան»-Նազարէթ Պէրպէրեան

Ծնվել է Կարսում․ ծնողները Կարինից էին: Դաշնակցական զինվոր, խմբապետ ու գործիչ՝ Կարսում եւ Խնուսում: Երկու հայդուկային խմբերի անվտանգ առաջնորդել է Երկիր:

Թորգոմի «Մրրիկ» խմբի հետ անցել է Սասուն:

Հայ-թաթարական կռիվների ժամանակ, Տուրբախը Հավլաբարում (Թիֆլիս)  նշանակվել է հրամանատար:

Օսմանյան սահմանադրության հռչակումից հետո հաստատվել է Էրզրումում, որտեղ մահացել է 47 տարեկանում:

Ծնվել է Լոռու Այգեհատ գյուղում: Ավարտել է Մոսկվայի գյուղատնտեսական ճեմարանը: Թիֆլիսում Հ.Յ.Դ. հիմնադիր ժողովներից հետո անցել է Տրապիզոն՝ տնօրենի պաշտոնով, ձերբակալվել ու աքսորվել է Բեսարաբիա:

Քրիստափորի ու Ռոստոմի հետ մշակել է կուսակցության առաջին ծրագիր-կանոնագիրը եւ մաս կազմել Հ.Յ.Դ. Բյուրոյին մինչև իր մահը:
Պետական գյուղատնտեսի իր պաշտոնով կատարած հաճախակի ճամբորդություններից օգտվելով՝ միաժամանակ ուսումնասիրություններ է կատարել կուսակցական գործերի համար:

Որպես գործիչ, Խանասորա Վարդանի հետ, շրջել է Կիլիկիայի շրջաններում: Կազմակերպչական գործով եղել է Տրապիզոնում, Ռումինիայում, Ժնևում, Կիպրոսում, Լիբանանում, Սիրիայում, Եգիպտոսում:

Ուսուցչական պաշտոնով անցել է Մուշ և Սասուն, ապա՝ Պոլիս, որտեղ միաժամանակ աշխատակցել է «Ազատամարտ» թերթին:

Հանկարծամահ է եղել 47 տարեկանում՝  Պոլսում, խմբագրատուն գնալու ճանապարհին:

-«Սիմոն Զաւարեան. Հայ յեղափոխական շարժման «Աշխարհիկ Սուրբ»ը»-Ն.

-«Սիմոն Զաւարեան՝ Աշխարհիկ Սուրբը»-Սեդօ Պոյաճեան

-«Սիմոն Զաւարեան (1866-1913). Հայու յեղափոխական ինքնամաքրման խստաբարոյ դաշնակցականը»-Ն.

-«Մի փունջ Սիմոն Զաւարեանի յիշատակին»-Հեղինէ Բէգզատեան

-«Գարեգին Նժդեհի մարգարէն»-Սեդօ Պոյաճեան

https://www.youtube.com/watch?v=1hIxnrrDOMA

Ծնվել էԳանձակի Բարսում գյուղում:

1880-ական թվականների վերջերին անցել է Թրքահայաստան՝ Մուշ, Սասուն, Վան, Էրզրում, որտեղ միացել է հայդուկային խումբերին։
Մասնակցել է Կուկունյան արշավանքին։ Աքսորվել է Սախալին կղզի, որտեղից փախչելով անցել է Ատրպատական. Այնտեղ զինվորագրվել է Հ.Յ. Դաշնակցությանը։ Ահաբեկել է Մահլամի 9 հայ զոհերի մատնիչ Զաքին։
Մասնակցել է  Խանասորի արշավանքին:

Պարսկաստանի ազատագրական կռիվների ժամանակ դարձել է գլխավոր ղեկավարներից մեկը։ Իր խմբով գրավվել է Ռաշտ, Էնզելի, Խարզան, Ղազուին, Թեհրան քաղաքները: Շահի տապալումից հետո նշանակվել է Իրանի ժամանակավոր կառավարության զինյալ ուժերի հրամանատար։ Շնորհել են սարդարի (գերագույն հրամանատար) աստիճան:

Զոհվել է Սուրջեի (Համադանի մոտ) ճակատամարտում։ Ղարաբաղցի Նիկոլի հետ եւ թաղված է Թեհրանի Հայկազյան (այժմ՝ Դավթյան) դպրոցի բակում:
Եփրեմը 44 տարեկան էր:

Դաշնակցական զինվոր, ահաբեկիչ. Դրոյի մտերիմ ընկերը եւ գործակիցը:
Մասնակցել է հայ-թաթարական կռիվներին:

Բաքվում Դրոյի կողքին մասնակցել է հայատյաց նահանգապետ Նակաշիձեի ահաբեկմանը: Ալեքսանդրապոլում միատեղ ահաբեկում են թաթար զօր. Ալիխանովին:

Անցնում է Ատրպարական. Քեռիի խմբիի հետ մասնակցում է Պարսկաստանի հեղափոխությանը:
Սպանվում է Ալվարի (Թավրիզի մոտ) կռվում, բարեկենդանի օրով: Այդ կռվին ներկա էր նաև Ռոստոմը: Մարատիրոսը մոտ 25 տարեկան էր:

-«Մարտիրոս Չարուխճեան. Յեղափոխական խոյանքի մարմնացումը»-Ն.