9 ­Նո­յեմ­բեր 2020-ի տխրահռ­չակ հա­մա­ձայ­նա­գի­րի հե­տե­ւանք­նե­րը բա­ցա­յայ­տօ­րէն ա­նե­լի մատ­նած են ­Հա­յաս­տանն ու Ար­ցա­խը։ ­Ռուս խա­ղա­ղա­պահ ու­ժե­րու իսկ ներ­կա­յու­թեան, ո­րոնք կը թո­ւին ան­բա­ւա­րար ըլ­լալ, Ատր­պէյ­ճան կը փոր­ձէ ա­հա­բե­կել Ար­ցա­խի հա­յու­թիւ­նը, ոտ­նա­կոխ ը­րած ըլ­լա­լով իր իսկ ձեռ­քով ստո­րագ­րո­ւած հա­մա­ձայ­նա­գի­րը, մէկ կող­մէն ձմռան սաս­տիկ պայ­ման­նե­րուն մէջ զրկե­լով Ար­ցա­խի բնակ­չու­թիւ­նը կա­զի մա­տա­կա­րա­րու­մէն, միւս կող­մէն Աս­կե­րա­նի մէջ յա­ռաջ­խա­ղացք կա­տա­րե­լով եւ փոր­ձե­լով գրա­ւել ռազ­մա­վա­րա­կան նշա­նա­կու­թիւն ու­նե­ցող ­Փա­ռուխ գիւ­ղը եւ ­Քա­րագ­լուխ զի­նո­ւո­րա­կան բար­ձուն­քը։ ­Չորս օ­րե­րու լա­րո­ւած կա­ցու­թե­նէն եւ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րէն ետք, հա­կա­ռակ խա­ղա­ղա­պահ ու­ժե­րու նախ­նա­կան յայ­տա­րա­րու­թեան, թէ ի­րենց միջ­նոր­դու­թեամբ եւ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն շնոր­հիւ ատր­պէյ­ճա­նա­կան զօ­րա­միա­ւո­րում­նե­րը ետ քա­շո­ւած են ­Փա­ռու­խէն, թշնա­միին ու­ժե­րը կը շա­րու­նա­կեն գրա­ւած պա­հել ­Քա­րագ­լու­խի բար­ձուն­քի մէկ հա­տո­ւա­ծը։

Ե­թէ ռու­սա­կան ու­ժե­րը չյա­ջո­ղին ետ մղել ատր­պէյ­ճա­նա­կան ստո­րա­բա­ժա­նում­նե­րը եւ վեր­ջին­նե­րը ամ­բող­ջու­թեամբ ամ­րա­կա­յո­ւին ­Քա­րագ­լուխ բար­ձուն­քին վրայ, այն ժա­մա­նակ՝ ­Շու­շիէն ետք, Ատր­պէյ­ճան ու­նե­ցած պի­տի ըլ­լայ ռազ­մա­վա­րա­կան երկ­րորդ յե­նա­կէտ մը, ուր­կէ ան­մի­ջա­կա­նօ­րէն պի­տի հսկէ Ար­ցա­խի դաշ­տա­վայ­րե­րուն եւ մայ­րա­քա­ղաք Ս­տե­փա­նա­կեր­տին վրայ։

Վ­տան­գը չէ վե­րա­ցած։ ­Յայտ­նի կը դառ­նայ, թէ Ատր­պէյ­ճան դար­ձեալ պի­տի դի­մէ զէն­քի ու­ժին, կտրե­լով շփման գի­ծը եւ գրա­ւե­լով ռազ­մա­կան նշա­նա­կու­թիւն ու­նե­ցող դիր­քեր։ Ըստ փոր­ձա­գէտ­նե­րուն, ե­թէ Ատր­պէյ­ճան յա­ջո­ղի յա­ռաջ­խա­ղացք ու­նե­նալ Ար­ցա­խի հո­ղին վրայ, իր յա­ջորդ քայ­լը պի­տի ըլ­լայ ­Լա­չի­նի անց­քը ու ա­նոր հսկո­ղու­թիւ­նը իր ձեռ­քը առ­նե­լու ա­մէն տե­սա­կի փորձ, ­Հա­յաս­տա­նէն ընդ­միշտ պո­կե­լու հա­մար Ար­ցա­խը, հա­մա­ձայն իր հա­յա­ջինջ քա­ղա­քա­կա­նու­թեան։

Ակն­յայտ է Ատր­պէյ­ճա­նի սադ­րան­քը, երբ նոյ­նիսկ վեր­ջին յար­ձա­կում­նե­րուն դի­մաց ­Մոս­կո­ւա­յի պաշ­տօ­նա­կան յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն եւ մե­ղադ­րանք­նե­րուն պա­տաս­խա­նե­լով, ­Պա­քուն լկտիա­բար հայ­կա­կան կող­մին վրայ կը բար­դէ իր իսկ յար­ձա­կո­ղա­կա­նու­թեան դրսե­ւո­րում­նե­րը եւ հայ­կա­կան բա­նա­կը կ­՚ո­րա­կէ «ա­նօ­րի­նա­կան զի­նո­ւած ու­ժեր», Ար­ցա­խէն ա­նոնց դուրս բե­րե­լու պա­հան­ջը դնե­լով ռու­սա­կան կող­մին առ­ջեւ։

Յս­տակ է Ատր­պէ­ճա­նի քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը։ Ար­ցա­խի հա­յա­թա­փու­մը իր թիւ մէկ նպա­տակն է, ո­րուն հա­մար ա­մէն մի­ջոց եւ սադ­րանք ի գործ դրած է, յա­ջո­ղե­լու հա­մար իր հա­կա­հայ ծրա­գիր­նե­րուն։

Ան­դին, ա­կա­նա­տես կ­՚ըլ­լանք թրքա­կան խո­րա­մանկ քա­ղա­քա­կա­նու­թեան, որ կը գոր­ծադ­րո­ւի հայ-թրքա­կան երկ­խօ­սու­թեան շղար­շին տակ, ո­րուն ո­րո­գայ­թին մէջ մեծ փոթ­կու­տու­թեամբ ին­կած է հայ­րե­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը, ա­ռանց հա­շո­ւի առ­նե­լու, թէ երբ ­Հա­յաս­տան մի­նակ մնա­ցած է տա­րա­ծաշր­ջա­նէն ներս, ­Թուր­քիա եւ Ատր­պէյ­ճան հա­մա­տեղ կը կար­գա­ւո­րեն ի­րենց տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը եւ հե­տա­գայ քայ­լե­րը, շնչա­հեղձ ը­նե­լու ­Հա­յաս­տանն ու Ար­ցա­խը եւ ջլա­տե­լու հա­մար խա­ղա­ղու­թեան վե­րա­կանգ­նու­մին մի­տո­ւած բո­լոր ջան­քե­րը։

Ան­թա­լիոյ դի­ւա­նա­գի­տա­կան ֆո­րու­մի հան­դի­պում­նե­րու սի­րա­լիր եւ ժպտա­դէմ խօ­սակ­ցու­թիւն­նե­րու լու­սար­ձակ­նե­րուն տակ, բա­նակ­ցող կող­մե­րուն կող­մէ քա­ջա­լե­րա­կան խօս­քե­րը եւ մաս­նա­ւո­րա­բար ­Հա­յաս­տա­նի դի­ւա­նա­գի­տու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցի­չին կող­մէ յու­սա­լից ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րը առ ո­չինչ ե­ղան, պար­զա­պէս ո­րով­հե­տեւ նպա­տա­կը մէկ է՝ եր­կու կող­մէն ճնշել ­Հա­յաս­տանն ու Ար­ցա­խը, թու­լաց­նել ա­նոր դի­ւա­նա­գի­տա­կան մի­ջոց­նե­րը եւ թրքա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թեան հպա­տա­կեց­նել հայ ժո­ղո­վուր­դի օ­րա­կար­գը, ընդ­միշտ վե­րաց­նե­լով Ար­ցա­խի հիմ­նա­հար­ցի ար­դար լու­ծու­մը, ինչ­պէս նաեւ գետ­նին հա­ւա­սա­րեց­նե­լով հա­յու­թեան ի­րա­ւա­կան պա­հանջ­ներն ու ար­դար սպա­սում­նե­րը։

­Կա­տա­րո­ւա­ծը ու­րիշ բան չէ, ե­թէ ոչ ­Թուր­քիոյ եւ Ատր­պէյ­ճա­նի մի­ջեւ ստո­րագ­րո­ւած «­Շու­շիի հռչա­կա­գիր»-ի գոր­ծադ­րու­մը դի­ւա­նա­գի­տա­կան եւ ռազ­մա­կան մի­ջոց­նե­րով, ո­րուն գլխա­ւոր նպա­տակն է այս­պէս կո­չո­ւած «­Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք»-ի պար­տադ­րան­քով ­Հա­յաս­տա­նին վրայ, մեր եր­կի­րը եւ ա­նոր բնակ­չու­թիւ­նը խեղ­թել նո­րօս­մա­նա­կան մամ­լա­կի ճնշող ու­ժին մէջ։

­Վեր­ջին զար­գա­ցում­նե­րուն լոյ­սին տակ, յստակ կը դառ­նայ, թէ հայ-թրքա­կան խօ­սակ­ցու­թիւն­նե­րու փակ գոր­ծըն­թա­ցը եւ ա­նոնց կող­քին հայ-ատր­պէյ­ճա­նա­կան բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը կան­խո­րո­շող՝ Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ 5 կէ­տե­րու փաս­տա­թուղ­թը լուրջ վե­րա­պա­հու­թիւն­ներ եւ սպառ­նա­լիք­ներ կ­՚ընդգր­կեն ի­րենց մէջ։

Ար­ցա­խի ու ­Հա­յաս­տա­նի մէջ ապ­րող ժո­ղո­վուր­դի ի­րա­ւունք­նե­րը ան­տե­սե­լու կամ մեր­ժե­լու մի­տո­ւած ո­րե­ւէ նկրտում՝ պար­զա­պէս ա­նըն­դու­նե­լի կը դառ­նայ: Ար­ցա­խի հա­յու­թեան ձգտում­նե­րուն հա­կա­սող ո­րե­ւէ զի­ջում, ո­րե­ւէ յանձ­նա­ռու­թիւն մեր­ժե­լի է ըստ ա­մե­նայ­նի, ինչ­պէս նաեւ ­Ցե­ղաս­պա­նու­թե­նէն վե­րապ­րած սե­րունդ­նե­րու ի­րա­ւունք­նե­րը ոտ­նա­կո­խե­լու ո­րե­ւէ փորձ կտրա­կա­նա­պէս դա­տա­պար­տե­լի է։

­Հայ ­Յե­ղա­փո­խա­կան ­Դաշ­նակ­ցու­թեան ­Բիւ­րո­յի յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը ինք­նին խօ­սուն է ամ­բողջ հա­յու­թեան ընդվ­զու­մին ու Ար­ցա­խի ժո­ղո­վուր­դի ի­րա­ւունք­նե­րու ոտ­նա­հար­ման ա­ռաջ­քը առ­նե­լու հա­մա­հայ­կա­կան զօ­րա­շար­ժի կա­րե­ւո­րու­թեան հա­մար։ ­Միա­ժա­մա­նակ պէտք է զայն զօ­րա­ւոր կոչ մը հա­մա­րել հայ­րե­նի իշ­խա­նա­ւոր­նե­րուն՝ սթա­փե­լու եւ ան­յա­պաղ ստեղ­ծե­լու միաս­նա­կա­նու­թեան եւ հա­մա­հայ­կա­կան մասշ­տա­բով գոր­ծե­լու այն մթնո­լոր­տը, որ այ­սօր ա­ւե­լի քան եր­բեք անհ­րա­ժեշտ է դի­մա­կա­յե­լու հա­մար թուր­քե­ւատր­պէյ­ճա­նա­կան սադ­րանք­նե­րու նո­րա­նոր յա­ռաջ­խա­ղաց­քը՝ դի­ւա­նա­գի­տա­կան եւ ռազ­մա­կան գետ­նի վրայ։

­Հա­մա­հայ­կա­կան տա­րո­ղու­թեամբ պէտք է դի­մադ­րել այն բո­լոր ոտնձ­գու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք հա­յու­թեան վրայ կը պար­տադ­րո­ւին, ­Թուր­քիոյ եւ Ատր­պէյ­ճա­նի հետ բա­րի դրաց­նու­թեան եւ այս­քան տան­ջո­ւած խա­ղա­ղու­թեան մը գա­ղա­փա­րը դաշտ բե­րե­լով, կա­տա­րո­ւած ի­րո­ղու­թիւն­ներ ստեղ­ծե­լու, սահ­մա­նա­զա­տու­մի, սահ­մա­նագ­ծու­մի, Ատր­պէյ­ճա­նի հո­ղա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւ­նը ճանչ­նա­լու, զա­նա­զան հար­թակ­նե­րու ստեղծ­ման քա­ղա­քա­կան հա­շիւ­նե­րու եւ ռազ­մա­կան ա­րիւ­նա­լի գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու պար­տադ­րան­քին տակ։

­Թուր­քիոյ եւ Ատր­պէյ­ճա­նի յար­ձա­կո­ղա­կա­նու­թիւ­նը ու հա­յու­թիւ­նը շնչա­հեղձ ը­նե­լու ի­րենց կրկնո­ւող քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը պէտք չէ ան­պա­տաս­խան մնան։

­Հա­յու­թիւ­նը պար­տա­ւոր է հա­մա­խո­հու­թեամբ եւ ազ­գա­յին ար­ժա­նա­պա­տո­ւու­թեամբ ա­ռե­րե­սո­ւե­լու իր ա­պա­գա­յին հետ։ ­Պահ­պա­նե­լու հա­մար մեր ժո­ղո­վուր­դի ի­րե­րա­յա­ջորդ սե­րունդ­նե­րու ար­դար ի­րա­ւունք­նե­րը, Ար­ցա­խի գո­յու­թիւ­նը եւ հա­յու­թեան ապ­րե­լու ե­րաշ­խի­քը:

«Ազատ օր»ի խմբագրական
azator.gr