Ծնած՝ Շապին Գարահիսար: Հայ ազատագրական շարժման ղեկավար եւ ռազմական գործիչ: Կը յաճախէ տեղւոյն Մուշեղեան վարժարանը, ապա կը հետեւի իր հօր արհեստին՝ ատաղձագործութեան: Պոլսոյ մէջ կը զինուորագրուի Հ.Յ. Դաշնակցութեան:

Կ’անցնի Կովկաս, ապա Պարսկաստանէն Վազգէնի խումբու կը մտնէ Վան, հոնկէ Սասուն: Սկիզբը ետայիները զինք կը ճանչնան որպէս լաւ հրացանի կոթ շինող ու նորոգող արհեստաւոր:

Աղբիւր Սերոբի մահէն ետք կը դառնայ ղեկավար. Գէորգ Չաւուշի հետ հետ կը վարէ Առաքելոց վանքի կռիւը: Կը ղեկավարէ Սասնոյ հերոսամարտը:

Կ’անցնի Եւրոպա: Պուլկարիոյ մէջ կազմակերպողներէն է Հ.Յ.Դ. զինուորական վարժարանին: Պուլկարներու կողքին կը կռուի Պալքանեան պատերազմին:

Հրամանատար կը նշանակուի կամաւորական Ա. Գունդի. կը վարէ Էրզրումի ճակատամարտը:
Կը մահանայ Ֆրեզնօ, Միացեալ Նահանգներ, 62 տարեկանին:

-Առաքելոց Վանքի Կռիւը

-«Անդրանիկ Օզանեան. Քաջ, խիզախ եւ անպարտելի հերոսի ոգեշնչող մարմնաւորումը»-Ն.

-«Անդրանիկ Օզանեան. Դաշնակցական Հայդուկապետի եւ Ազգային Հերոսի եզակի համադրումը»-Ն.

-«Անդրանիկ (Օզանեան, 1866-1927). Հայոց Ազատամարտի անպարտելի Արծիւը»-Ն.

Ծնած՝ Խոտորջուր, Կարին: Պատանի տարիքին կը նուիրուի հայ ազատագրութեան պայքարին: Կարնոյ մէջ, ընկերներով կը հիմնեն գաղտնի խումբ մը, որուն որպէս ղեկավարը կը ձերբակալուի ու բանտին մէջ լուռ տանջանքներու կ’ենփարկուի:

Բանտէն ազատուելով կ’անցնի Պոլիս, ուր կը զբաղի գրաշարութեամբ, ու երբ կը հիմնուի Հ.Յ. Դաշնակցութիւնը՝ Անտոն կ’ըլլայ առաջին զինուորագրուողներէն:

Որպէս գործիչ կ’անցնի Պուլկարիա, կը զբաղի ռումբերու պատրաստութեամբ ու Երկիր փոխադրելու գործով, Ֆիլիպէի մէջ կը հաստատէ տպարան մը: Կը մասնակցի Սուլթան Համիտը ահաբեկելու գործին ու մահուան կը դատապարտուի:
Տպարակը կը յանձնէ կուսակցութեան ու կ’ապաստանի Ժընեւ, ուր կը նշանակուի «Դրօշակ»ի տան պահաոան-կառավարիչ. 20 տարո հոգածութեամբ կը վարէ իր պաշտօնը:

Կը մահանայ մօտ 78 տարեկանին:

-«Անտոն Գոշ. Հայկական Ազատամարտի անմոռանալի «պահապան հրեշտակ»ը»-Ն.

Ծնած՝ Լոռիի Սանահին գիւղը: Կ’աւարտէ Թիֆլիսի Ներսիսեան վարժարանը:

Ուսուցչական եւ յեղափոխական աշխատանքներ կը վարէ Տրապիզոն եւ Թաւրիզ: Կ’անցնի Տարօն Երկրի պայմանները ուսումնասիրելու:

Զինատար խումբեր կ’առաջնորդէ դէպի Երկիր: Կը մասնակցի Դերիկի կռիւներուն. Խանասորի արշաւանքի փոխ-հրամանատար: Բազմիցս բանտարկուած եւ աքսորուած:

Կը նշանակուի հրամանատար Կամաւորական 7րդ գունդի. Հայաստանի Հանրապետութեան օրով՝ Թեհրանի դեսպան:
Կը մահանայ Փարիզ, Ֆրանսա, 62 տարեկանին:

-«Հայ յեղափոխական շարժման ասպետական շունչն ու կամքը մարմնաւորած Խանասորի Իշխանին ծննդեան 150ամեակին առիթով»-Ն.

Ծնած՝ Կարին: Կ’աւարտէ Սանասարեան վարժարանը ու կը յաճախէ Նանսիի (Ֆրանսա) գիւղատնտեսական վարժարանը: Վկայեալ քիմիագէտ՝ Ժընեւի համալսարանէն:

Ժընեւի մէջ կը միանայ Հ.Յ.Դ. շարքերուն, որպէս գործիչ կ’անցնի Եգիպտոս, Կիպրոս, Պոլիս, ուր ղեկավար դեր կ’ունենայ Պանք Օթոմանի գրաւման ձեռնարկին մէջ:
Կ’ընտրուի Բիւրոյի անդամ: Հայ-թաթարական կռիւներուն կը վարէ Թիֆլիսի ինքնապաշտպանութիւնը, իրեն կը յանձնուի Կուր գետի աջ ափի հրամանատարութիւնը:

Կ’ընտրուի Օսմանեան խորհրդարանի անդամ:
Կամաւորական շարժման օգնական կը նշանակուի Դրոյի:

Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպան Ուաշինկթոնի (Միացեալ Նահանգներ):
Ղեկավարներէն է Եղեռնի պատասխանատու թուրք դահիճների ահաբեկելու գործին՝ «Նեմեսիս»-ին:

Կը մահանայ Ժընեւ, Զուիցերիա, 51 տարեկանին:

-«Հայ Յեղափոխականի եւ Դաշնակցական Ուխտաւորի ասպետական վեհութիւնը»-Ն.

-«Գարեգին Փաստրմաճյան-Արմեն Գարո»

-«Արշակ Վռամեանի եւ Արմէն Գարոյի պատմական տեսակցութիւնը Թալէաթ փաշայի հետ»-Ն.

Ծնած՝ Վան: Պատանի տարիքին կը փոխադրուի Երեւան, ապա՝ Շուշի, որւ կը զբաղի ոսկերչութեամբ:

Հայ-թաթարական կռիւներուն, որպէս խմբապետ շուշեցի հայ կտրիճներու, կը վարէ Խաչէնի եւ Ասկերանի կռիւները. Ժողովուրդը կ’երգէ «Համազասպը պանծալի» ու զինք կը կոչէ «Ասկերանի հերոս»:

Ցարական հալածանքի օրերուն կ’աքսորուի Սիպերիա, ուրկէ փախչելով կը հասնի Պոլիս. կը մասնակցի 8րդ Ընդհանուր Ժողովին, Կարին. կ’անցնի Կովկաս, ուր կը նշանակուի կամաւորական 3րդ գունդի հրամանատար:

Կը մասնակցի Բաքուի 1918ի ինքնապաշտպանութեան կռիւներուն:

Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք կը ձերբակալուի բոլշեւիկներուն կողմէ ու Երեւանի աբնտին մէջ կացինահար կը սպանուի, Փետրուարեան ապստամբութեան նախօրեակին: Համազասպ 48 տարեկան էր:

Ծնած՝ Երեւան, նոր-բայազէտցի ծնողքէ: Կ’աւարտէ Թիֆլիսի Ներսիսեան վարժարանը: Ուսուցչի պաշտօն կը վարէ Թելաւի դպրոցը, նոյն ատեն գործօն աշխատանք կը կատարէ յեղափոխական խմբակներու մէջ:

Բիւրոյի որոշումով կ’անցնի Տրապիզոն, Պոլիս, Ժընեւ, Ամերիկա. Ամենուրեք կը հիմնէ դաշնակցական կազմակերպութիւններ ու կը դաստիարակէ գաղափարական սերունդներ:
Կ’ընտրուի Նոր-Բայազէտի քաղաքապետ:

Կը մահանայ Լօզան, Զուիցերիա, հիւանդ ու աղքատ վիճակի մէջ:
Եուսուֆեան 70 տարեկան էր:

Ծնած՝ Ղափանի Զէյվա գիւղը: Կ’աւարտէ Շուշիի Ագլուլեաց ծխական ուսումնարանը, ապա՝ Երեւանի թեմական դպրոցը: Պատանի տարիքին կը միանայ Դաշնակցութեան: Գործիչ՝ Բաքուի բանւորութեան մէջ, ապա՝ Գանձակ եւ Կարս:

Պարսկաստանի վրայով կ’անցնի Վան, որպէս յեղափոխական կազմակերպիչ: Դաւոյի դաւաճանութեան հետեւանքով կը բանտարկուի, ազատ կ’արձակուի Օսմանեան սահմանադրութեան օրով: Կարինի վրայով կ’անցնի Օրտու՝ իբրեւ ուսուցիչ եւ գործիչ: 1915ին կը վարէ Վանի հերոսամարտը ու կը նշանակուի Վասպուրականի նահանգապետ: Վանի հայութեան գաղթէն ետք, Արամ կը հաստատուի Թիֆլիս, կը զբաղի Բիւրոյի, Ազգային Խորհուրդի եւ գաղթականներու վերաբերեալ գործերով:

Ազգային Խորհուրդի կողմէ իբրեւ լիազօր ներկայացուցիչ կը ղրկուի երեւանի նահանգը, ուր իրեն կը վիճակուի պատմական դեր՝ ըլլալու անկախ Հայաստանի հիմնադիրն ու անոր առաջին ներքին գործոց նախարարը:

Կը մահանայ բծաւոր տիֆէ, 40 տարեկանին:

-ԱՐԱՄԸ

-ԱՐԱՄ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ. ՆԱՄԱԿԱՆԻ

-Ռոստոմ եւ Արամ (քանի մը գիծեր).«ԴՐՕՇԱԿ»

-Սիմոն Վրացեանը Արամ Մանուկեանի մասին

-Նիկոլ Աղբալեանի դամբանականը Արամ Մանուկեանի մահուան առիթով

-«Արամ Մանուկյան՝ ժողովրդական և պետական մարդը»-Խաչատուր Ստեփանյան

-«Արամ Մանուկեանը Հայաստանի առաջին հանրապետութեան փաստացի հիմնադիր»

-«Արամ Մանուկեան. Գաղափարի Մարտիկը, Ազգային Ղեկավարը եւ Հայաստանի Անկախութեան Դաշնակցական Կերտիչը»-Ն.

https://www.youtube.com/watch?v=BZMwjMns3Rs

Ծնած՝ Գողթնի Ցղնա գիւղը: Կը յաճախէ Մոսկուայի գիւղատնտեսական ճեմարանը, ուրկէ կը հեռացուի որպէս յեղափոխական:

Թիֆլիսի մէջ կը դառնայ հիմնադիր ու գործօն դէմք Հայ Յեղափոխականների Դաշնակցութեան: Կ’անցնի Ժընեւ, ուր կը վարէ «Դրօշակ»ի գործերը, իբրեւ խմբագիր, գրաշար եւ ցրուիչ: Կազմակերպչական գործով, որպէս «սամովար»ի վաճառական կը գտնուի Կարին, ուր եւ կը հիմնէ ուսանողական միութիւններ:

Կը հաստատուի Պուլկարիա, Դաշնակցութեան եւ մակեդոնական յեղափոխականներու միջեւ համագործակցութիւն ստեղծելու՝ ընդդէմ Սուլթան Համիտի լուծին, հոն, իր կնոջ՝ Լիզա Մելիք Շահնազարեանի հետ կը հիմնէ հայ վարժարան մը:

Կովկասի մէջ կը մասնակցի Հայ-թաթարական կռիւներուն: Պարսկաստանի յեղափոխութեան ատեն կը բանակցի պարսիկ յեղափոխականներու հետ: Աւելի ուշ կը ղեկավարէ Բաքուի ինքնապաշտպանութիւնը:

Կը մահանայ բծաւոր տիֆէ, Թիֆլիս, 52 տարեկանին:

-ՌՈՍՏՈՄ

-Ռոստոմ եւ Արամ (քանի մը գիծեր)-«ԴՐՕՇԱԿ»

-«Ստեփան Զօրեան. Հայ Յեղափոխականի Ամբողջական Մարմնաւորումը»-Ն.

-«Ռոստոմ. Հայաստանի եւ հայութեան ամբողջական ազատագրումին ՅԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆ դարբինը»-Ն.

-«Ռոստոմ. Հայ ժողովրդի ամբողջական ազատագրութեան առաքեալը»-Ն. Պէրպէրեան

-«Դաշնակցության միտքը, կամքն ու խիղճը. Ռոստոմին յիշելիս». Արամ Շահնազարեան

https://www.youtube.com/watch?v=6oL12_x9YeE

Ծնած՝ Ղարաբաղի Շուշի քաղաքը, պարսկահպատակ ծնողքէ: Կ’աւարտէ Թիֆլիսի Ներսիսեան վարժարանը, կը յաճախէ Ժընեւի համալսարանը:

Ուսուցիչ եւ Հ.Յ.Դ. գործիչ՝ Թաւրիզի եւ Պոլսոյ մէջ: Խմբագիր «Դրօշակ»ի եւ «Յառաջ»ի:

Կը մահանայ Ժընեւ, Զուիցերիա, թոխախտէ: Յոնան 53 տարեկան էր:

Ծնվել է Մուշի Խեյբան գյուղում: Հաճախել է տեղի Սրբ. Կարապետի և Մուշի Միացյալ Ընկերության դպրոցները, ապա Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանը:
1888 թվականից եղել է Մուշի առաջնորդարանի քարտուղարը:

Եղել է Տարոնի Կենտրոնական Կոմիտեի անդամ, Հրայրի, Վարդան վարդապետի, Կառնինու Մկրտիչի ու Ռուբենի գործակից, եւ «Դրօշակ»ի թղթակից:
Հյուպատոսական քննիչ հանձնախմբին ուղարկած, իր, շրջանի պատահարների մասին տեղեկագրերը, նպաստել են Տարոնի հայության վիճակի բարելավմանը:

Ունի գրական գործեր:
Սահամանադրությունից հետո ընտրվել է Մուշի երեսփոխան:
52 տարեկանում մահացել է հյուծախտից՝ Պոլսում:

-«Գաղափարի մարտիկի երախտաշատ օրինակ»-Ն.