Հարկավոր է քայլեր ձեռնարկել Հայոց ցեղասպանությունը գիտական և իրավական դաշտում իրազեկելու ուղղությամբ
18 Ապրիլ 2019 Սիրիայի խորհրդարանի հայազգի պատգամավոր, Սիրիա-Հայաստան խորհրդարանական բարեկամական խմբի նախագահ, պատմաբան Նորա Արիսյանի ջանքերով Սիրիայի ավարտական դասարանների դասագրքերում ներառվել է Հայոց ցեղասպանության թեման:Tert.am-ը զրուցել է պատգամավորի հետ՝ պարզելու, թե ինչպես ստացվեց, որ Հայոց ցեղասպանությունը չճանաչած Սիրիայում նա հաջողել է նման նախաձեռնություն և ինչո՞ւ Սիրիան չի ընդունում պատմական փաստը:
-Տիկի՛ն Արիսյան, Ձեր նախաձեռնության շնորհիվ, Սիրիայի դասագրքերում ներառվել է Հայոց ցեղասպանության թեման: Կպատմե՞ք՝ ինչ ջանքերի արդյունքում հաջողություն արձանագրեցիք, հատկապես եթե հաշվի ենք առնում, որ Սիրիան Հայոց ցեղասպանությունը չճանաչած երկրներից է:
![](https://www.arfd.am/wp-content/uploads/2018/12/Նորա-Արիսյան-1024x600.jpg)
-Ի վերջո, իմ պարտականությունն է ծառայել ազգիս և մանավանդ ցեղասպանության իրազեկման խնդրին:
Խորհրդարանում մի քանի անգամ հարցը բարձրացրել էի տարբեր նախարարների ներկայությամբ: 2017 թվականին կրթության նախարարի ներկայությամբ ելույթներիս մեջ պահանջել էի դպրոցական դասագրքերի մեջ ներառել Սիրիայում Օսմանյան կայսրության հետևանքների և հայերի դեմ կատարված ցեղասպանության մասին դասեր կամ հատվածներ:
Միևնույն ժամանակ, նկատի առնելով, որ դասագրքերը ենթարկվելու էին վերամշակման, նույն պահանջը ներկայացրի Սիրիայի կրթության նախարարության «Ուսումնական ծրագրերի վերամշակման Ազգային կենտրոնին»: Իհարկե, ցեղասպանության մասին իմ հեղինակած գրքերից օրինակներ ներկայացրի և մասնագետների հետ երկարատև նիստեր և քննարկումներ ունեցանք:
Իսկ 2019 թվականի հունվարի 31-ին պատմության դասագրքերի վերամշակման համար ունեցած հատուկ սեմինարին Հայոց ցեղասպանության թեման ներկայացնելուց հետո կենտրոնը որոշեց, որ 2019-2020թթ ավարտական դասարանների պատմության դասագրքերում պետք է ներառել Հայոց ցեղասպանությունը ներկայացնող թեմայի իմ ներկայացրած հատվածը:
-Որքանո՞վ է կարևոր, որ Սիրիայի դասագրքերում այդ թեման ներառված լինի: Սիրիացիները տեղեկացվա՞ծ են խնդրից:
-Իմ շփումներից և տարածած գիտահետազոտական աշխատանքներից ելնելով՝ կարող եմ ասել, որ հնարավոր չէ հանդիպել սիրիացի մտավորականի կամ քաղաքական գործչի, որ տեղեկացված չլինի Հայոց ցեղասպանության խնդրից ու իր դրական մարդկային տեսակետն ու դիրքորոշումը չհայտնի: Սակայն կրթական ծրագրերում թեման ներառելն այլ հանգամանք է, մանավանդ որ գրքում իմ առաջարկած և ներկայացրած բաժնում ներառվեց սիրիացի արաբ հայտնի պատմաբանի վկայությունը, որն ուսումնասիրել եմ վաղուց: Սա հիմք է տալիս, որ Հայոց ցեղասպանության խնդիրը դասավանդվի նաև սիրիական դպրոցներում և ի վերջո ուշադրության է արժանանալու սիրիահայերի ներդրումը Սիրիայի մշակութային, տնտեսական և քաղաքական կյանքում:
– Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչն է պատճառը, որ Սիրիան մինչ հիմա չի ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը: Ձեր նախաձեռնության հաջողությունը կարո՞ղ է նպաստել, որ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման թեման նորից մտնի Սիրիայի քաղաքական օրակարգ և ի վերջո ընդունվի:
– Սիրիայի խորհրդարանը 2015 թվականին՝ Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցի կապակցությամբ մեծ քայլեր է նախաձեռնել: Նախորդ երկու տարիներին խորհրդարանում բազմիցս քննարկվել է Հայոց ցեղասպանության ճանաչման թեման, և ինքս բազմիցս իմ ելույթներում ներկայացրել եմ այն:
Իմ կարծիքով՝ ճանաչման հարցն արդեն մեծ նպաստ չի ունենալու, դրա փոխարեն, անկախ քաղաքական տեղաշարժերից, մեզ հարկավոր է լինելու քայլեր ձեռնարկել Հայոց ցեղասպանությունը գիտական և իրավական դաշտում իրազեկելու ուղղությամբ:
Հեղինակ Հռիփսիմե Հովհաննիսյան